سبک زندگی وتغذیه در درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک

توجه به تنظیم یک رژیم غذایی متعادل و متناسب با مشکل افراد مبتلابه PCOS یا سندروم تخمدان پلی کیستک از اهمیت زیادی برخوردار است.چراکه گاهی رژیم‌های غیراصولی کاهش وزن، اختلالات روحی همچون افسردگی و به دنبال آن عدم پیروی بیمار از رژیم را به دنبال دارند.

تاکنون مطالعات زیادی در مورد تأثیر رژیم‌های غذایی با مقادیر مختلف کالری و ترکیبات مختلف از درشت مغذی‌ها در بهبود علائم تخمدان پلی کیستیک انجام‌شده است.

آنچه از مجموع مشاهدات و نتایج مطالعات جمع‌بندی شده است حاکی از این حقیقت است که رژیم‌های کم‌کالری (بدون در نظر گرفتن ترکیب درشت مغذی‌ها در رژیم غذایی) و کاهش 10-5 درصد از وزن اولیه‌ی بدن در بهبود علائم تخمدان پلی کیستیک، افزایش اثربخشی درمان‌ها و کاهش عوارض بیماری و حتی بازگشت قدرت باروری بسیار مؤثراست. بسیاری از افراد هنگامی که پریودیشان به تعویق می افتد سریعا میپرسند چیکار کنم زودتر پریود بشم، اما موردی که بسیار مهم است این است که دلیل این تعویق ها را دانست و با رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی درست و در صورت نیاز قرص و دارو آن را برطرف نمود.

در مورد ترکیب مناسب درشت مغذی‌ها در رژیم غذایی در این افراد نیز باید گفت که ترکیب متعادل از انواع درشت مغذی‌ها در رژیم غذایی این افراد همچون افراد دیگر، به نظر ترکیب مطلوبی می‌آید.

تفاوت تنبلی تخمدان با کیست ساده تخمدان چیست؟

علامت های هر دو این بیماری ها شباهت بسیار زیادی با یکدیگر دارد و در تنبلی تخمدان هورمون ها تحت تاثیر قرار میگیرند اما در کیست ساده تخمدان ممکن است بر روند تولید مثلی انسان تاثیر بگذارد.

عوراض رژیم های غیر اصولی

کاهش بیش‌ازحد کربوهیدرات و پروتئین و چربی یا افزایش غیرعلمی درصد آن‌ها در رژیم همچون رژیم‌های پرپروتئین خاص یا رژیم‌های کتوژنیک یا پر کربوهیدرات، عوارض جدی شناخته‌شده‌ی مختص خود را بر سلامت افراد برجا می‌گذارند که از جمله‌ی آن‌ها اختلالات متابولیکی، ریزش مو، کیست ساده تخمدان، عوارض قلبی-عروقی، گوارشی و حتی کلیوی را می‌توان نام برد.

تنظیم اشتها نیز در زنان مبتلابه PCOS به دلیل مشکل مقاومت انسولینی در این خانم‌ها و عدم تنظیم درست قند خون، تا حدودی با چالش‌های جدی روبروست.

لذاتوصیه به مصرف غذاهایی با شاخص گلایسمی پایین (کربوهیدارت های پیچیده که قندخون را دیرتر بالا می‌برند و آهسته‌تر هضم می‌شوند) و محتوای کربوهیدراتی پایین و پرهیز از مصرف نامتعادل قندهای ساده می‌تواند علائم و عوارض متابولیکی را حتی در افراد لاغر مبتلابه PCOS بهبود ببخشد.

شاید در مورد ترکیب درشت مغذی‌ها در رژیم غذایی زنان PCOS هنوز اتفاق‌نظر قاطعی وجود نداشته باشد ولی توافق کلی بر کاهش وزن متعادل و متناسب در جهت بهبود علائم و عوارض، افزایش اثربخشی درمان‌ها و حتی بازگشت قدرت باروری در زنان با BMI بالای 25 (دچار اضافه‌وزن و چاقی) در میان محققان وجود دارد.

دخالت عنصر روی در بلوغ جنسی و عملکرد غدد جنسی به اثبات رسیده است. روی یک عنصر حیاتی برای بدن است که در ساختمان بیش از 300 نوع آنزیم حضور دارد.

نقش روی در ارتباط با ساختمان انسولین، سنتز، ذخیره‌سازی، ترشح و عملکرد آن نیز شناخته‌شده است.

محققان تأثیر کمبود روی در مقاومت انسولینی، عدم تحمل گلوکز و کاهش ترشح انسولین را که در صورت تداوم کمبود روی منجر به دیابت می‌شود، بررسی کرده‌اند و حتی مکمل یاری روی در برخی مطالعات توانسته حساسیت انسولینی را در بیماران دیابتی نوع 2 بهبود ببخشد.

با توجه به نقش مقاومت انسولینی در علت‌یابی بیماری PCOS، بررسی‌ها نشان‌دهنده‌ی آن است که در زنان مبتلابه این سندروم، دریافت روی از رژیم غذایی، پایین‌تر از زنان سالم است.

لذا در این بیمار توصیه به افزایش مصرف غذاهای غنی از روی همچون غذاهای دریایی و آجیل توصیه می‌‌شود تا به کاهش عوارض متابولیکی ناشی از مقاومت انسولینی در این بیماران کمک کند.

اسیدهای چرب امگا 3

محققان پیشنهاد کرده‌اند که PCOS همچون بسیاری از بیماری‌های مزمن، یک وضعیت التهابی خفیف در بدن است که با افزایش سطح فاکتورهای التهابی همراه است.

اثرات ضدالتهابی اسیدهای چرب امگا 3 در مطالعات متعدد و در بیماری‌های مختلف به اثبات رسیده است و حتی کمبود دریافت این اسیدهای چرب در ایجاد بسیاری از بیماری‌های مزمن نقش دارد.

توجه به این نکته نیز قابل‌توجه است که شیوع اختلالات افسردگی و خلقی در زنان مبتلابه PCOS به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از زنان دیگر است که اختلالات هورمونی حاضر در این بیماری می‌تواند یکی از دلایل این مشکلات باشد.

شایان‌ذکر است که کمبود اسیدهای چرب امگا 3 در رژیم غذایی بیماران مبتلابه افسردگی (فارغ از سایر اختلالات)، در اکثر مطالعات دیده‌شده است.
بررسی‌های رژیم غذایی در زنان مبتلابه PCOS نیز، مؤید دریافت کمتر منابع غذایی امگا 3 در این زنان در مقایسه با سایر زنان است.

اسیدهای چرب امگا 3 اثرات مطلوبی بر سطح لیپیدهای سرمی و انسولین و حساسیت به آن در زنان مبتلابه PCOS دارد.

لذا در این زنان توصیه به مصرف منابع غذایی این اسیدهای چرب، همچون روغن ماهی، کلزا، کاتن، ماهی‌های همچون ماهی آزاد، ساردین، تون، قزل‌آلا، گردو، سویا و تخم‌مرغ (البته با رعایت اعتدال) می‌شود که علاوه بر اثرات مفید در تخفیف علائم بیماری، در بهبود علائم افسردگی و خلقی در این زنان نیز سهیم است.

منیزیم

منیزیم دومین یون داخل سلولی در بدن انسان ازنظر فراوانی است و در بیش از 300 واکنش آنزیمی در بدن دخیل است. کمبود منیزیم در ارتباط با بیماری‌های متابولیکی همچون دیابت نوع 2، چاقی، سندروم متابولیک، مقاومت انسولینی، اختلالات چربی و بیماری‌های قلبی-عروقی است.

منیزیم نقش مهمی در تنظیم قند خون و متابولیسم انسولین ایفا می‌کند. انسولین نیز بر غلظت منیزیم خون به‌طور متقابل تأثیر می‌گذارد. تا جایی که مکمل یاری با منیزیم در مطالعات، بهبود مقاومت انسولینی را در پی داشته و منجر به کاهش خطر دیابت، اختلالات چربی خون، پرفشاری خون و التهاب بدن می‌شود.

دریافت منابع غذایی این عنصر مهم و حیاتی نیز در میان زنان مبتلابه PCOS پایین گزارش‌شده است. سبوس گندم و برنج و جو، بادام، مغزها، بذر کتان و دانه‌های کنجد، تخم کدو و هندوانه و آفتابگردان، سبزی‌های سبز برگ تیره، دانه سویا، موز و ماهی منابع خوب منیزیم در رژیم غذایی هستند.

کلیسم و ویتامین دی

کلسیم و ویتامین D، دو عامل کمک‌کننده در بهبود مشکل مقاومت انسولینی هستند که اکثر زنان مبتلابه PCOS با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
شرایط جغرافیایی اکثر مناطق کشورمان و الگوی نادرستی که در تغذیه‌ی زنان در پیش‌گرفته شده (که البته به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر این الگوی غذایی در حال تغییر و بهبود است) زنان ایرانی را در معرض کمبود دریافت کلسیم و ویتامین D از رژیم غذایی قرار داده است.
هرچند منبع عمده‌ی تأمین ویتامین D بدن، نور بی‌واسطه‌ی آفتاب و سنتز ویتامین D از کلسترول موجود در زیرپوست است اما دریافت مواد غذایی غنی‌شده با ویتامین D هم می‌تواند تا حدی این کمبود را جبران کند.

کمبود کلسیم در سندروم

از طرفی منابع غذایی غنی از کلسیم نیز در رژیم غذایی زنان مبتلابه PCOS کمتر از زنان دیگر دیده می‌شود. دریافت کم کلسیم و ویتامین D حتی می‌تواند در اختلالات خلقی و افسردگی معمول در زنان مبتلابه PCOS دخیل باشد.

کلسیم و ویتامین D نقش‌های بیولوژیک مرتبط با یکدیگر در بدن دارند و جذب کارای کلسیم مرهون حضور مقادیر کافی ویتامین D در بدن است.
منابعی همچون لبنیات، ماهی، کلم، لوبیا، شیر سویا، شلغم، بادام، پرتقال، انجیر و سبزی‌ها با برگ‌های سبز تیره، می‌توانند تأمین‌کننده‌ی کلسیم در رژیم غذایی این زنان باشند

ترجمه وتدوین : راضیه فرقانی