یک تحقیق تحت چاپ در مجله Annals of Emergency Medicine که اخیرا نتایج آن اعلام شده نشان میدهد که پزشکان با استفاده از سونوگرافی در کنار علائم بالینی میتوانند موارد منفی کاذب را شناسایی کنند و حتی در غربالگری اولیه مراجعین پیش از PCR بکار روند.
محققین ایتالیایی با بکارگیری graohy Point-Of-Care-Ultra-Sono (POCUS) تعداد ۲۲۸ بیمار که در اورژانس با تب و سرفه و تنگی نفس و یا سایر علائم کووید۱۹ را داشته و تست RT-PCR شده بودند را مورد مطالعه قرار دادند.
در این بررسی پزشکان ۱۰۰٪ مواردی که در اولین تست منفی کاذب بودند را به درستی تشخیص بدهند. در حالیکه ۱۵٪ تستها منفی کاذب هستند (اثبات شده که PCR در بهترین شرایط ۱ مورد از ۱۰ مورد مثبت را منفی گزارش میدهد) میتوان با استفاده از سونوگرافی (12zone POCUS) با حساسیت ۹۴/۴٪ میزان منفی کاذب را به ۴/۹٪ کاهش دهند.
از ۲۲۸ بیمار علامتدار، سونوگرافی ۱۲-زون ریه توسط cart-based system و یا Curvilinear transducer و یا handheld pocket-sized scanner انجام شد. این بیماران تست RT-PCR هم شدند. از آنها ۸۶ بیمار در اولین تست مثبت شدند و از سایرین ۵۱ بیمار کماکان علیرغم منفی بودن علامتدار ماندند. در تست دوم بر روی این ۵۱ بیمار تست دوم ظرف ۷۲ ساعت انجام شد که ۲۱ مورد مثبت شدند. این در حالیست که POCUS توانسته بود علائم سونوگرافیک را در هر ۲۱ نفر پیش از تست دوم شناسایی کند.
سونوگرافی در کنار علایم بالینی حساسیت (sensitivity) و ویژگی (specificity) ۹۵٪ داشته و در حقیقت درصد مثبت واقعی این ترکیب بسیار بالاتر از دور اول تست PCR بوده است (۹۵٪ در مقابل ۸۰٪).
البته این روش خطا داشته و ۶ مورد مثبت کاذب داشت که در تستهای بعدی منفی بودند و یا علائم آنها ادامه نیافت. بنطر میرسد این اشتباه ناشی از ضعف سونوگرافی در افتراق بین اشکال سندروم اینترستیشیال منتشر diffuse interstitial syndrome و یا تراکم پارانشیمال lung parenchymal consolidations باشد.
یک مطالعه چینی نشان داد که علائم رایج کووید۱۹ در سونوگرافی به ترتیب شیوع عبارتند از:
۱) علامت B-line در ۱۰۰٪ موارد
۲) تراکم تودهای consolidations در ۶۸٪ موارد
۳) خطوط ضخیم پلور thickened pleural line در ۶۱٪ موارد (هرچه بیماری بیشتر طول کشیده باشد این خطوط واضحترند).
دقت این روش در این تحقیق به قدری بود که محققین پیشنهاد دادند ترکیب سونوگرافی و علائم بالینی کلا جایگزین نمونه نازوفارنزیال برای PCR بشود چون ۱۵ منفی کاذب کمتر از تست اولیه PCR داشت.
نتیجه میگیریم که بیماران علامتدار با عفونت SARS-CoV-2 و یافتههای سونوگرافیک ریه که حاکی از پنومونی ویروسی است، بهتر است تا تست مجدد PCR بدهند. بنابرین اگر تست اولیه منفی شده باشد، باید قرنطینه را تا حصول نتیجه قطعی رعایت نمود.
دکتر حسن رودگری
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی