فولیکولیت علائم، علل، تشخیص و درمان

فولیکولیت علائم، علل، تشخیص و درمان

فولیکولیت چیست؟

فولیکولیت بیماری پوستی شایعی است که در آن فولیکول ها ملتهب می شوند. عامل فولیکولیت می تواند باکتریایی یا قارچی باشد. در ابتدا علائمی شبیه جوش های ریز قرمز یا توده هایی سفید پیرامون فولیکول های مو مشخص می شود. فولیکولیت می تواند گسترش یافته و به زخم های شدیدی تبدیل شوند.
فولیکولیت معمولا خطرناک نیست اما با خارش و زخم همراه است و سبب خجالت در بیمار نیز میگردد. عفونت های شدید می تواند سبب ریزش مو و زخم های دائمی شود.
اگر شما به فولیکولیت خفیف مبتلا شوید با برخی اقدامات بهداشت فردی می توانید علائم فولیکولیت را از بین ببرید. در شرایط شدید یا عود شونده شما باید به پزشک مراجعه کنید.
 

 علائم فولیکولیت

دسته ای از جوش های سر سفید یا قرمز که پیرامون فولیکول های مو ایجاد می شود.

تاول های پر از مایع که باز شده و ترک می خورد.

پوست ملتهب و قرمز

خارش و سوزش پوست

درد و حساس شدن ناحیه درگیر

ورم و یا توده های بزرگ

 انواع فولیکولیت

انواع فولیکولیت سطحی

فولیکولیت باکتریایی: فولیکولیت باکتریایی بسیار شایع می باشد و با خارش، جوش های سر سفید و یا توده های پر از مایع همراه است. فولیکولیت باکتریایی می تواند ریش مردان را درگیر کند. این نوع فولیکولیت زمانی اتفاق می افتد که فولیکول های مو توسط باکتری آلوده شوند؛ باکتری استافیلوکوکوس اورئوس معمولا در این عفونت ها دخالت دارد. باکتری استافیلوکوک همیشه روی پوست زندگی می کند. اما عموما زمانی می تواند سبب مشکل شود که از طریق برش و یا زخم وارد زخم ها شود

فولیکولیت وان داغ (Hot tub): این نوع فولیکولیت در اثر باکتری سودوموناس ایجاد می شود. شما ممکن است در فضاهای مختلفی در معرض این باکتری ها قرار بگیرید از جمله در وان های داغ و استخرهای گرم که حاوی مقادیر کلر و میزان pH نامناسب است. شما ممکن است دچار راش های قرمز، گرد و توده های خارش دار شوید که یک تا چهار روز بعد از قرار گرفتن در معرض باکتری ادامه پیدا می کند. این علائم بعدا به تاول های چرکی کوچک تبدیل می شود. راش احتمالا در نواحی بدتر می شود که پوست در تماس مستقیم با آب یا سطوح آلوده است.

فولیکولیت کاذب ریش (Barber's itch pseudofolliculitis barbae): این التهاب ناشی از موهایی است که به داخل در حال رشد می باشند. این نوع فولیکولیت مردان سیاه پوستی را تحت تاثیر قرار می دهد که صورت و گردن خود را اصلاح می کنند. افرادی که ناحیه تناسلی خود را وکس می کنند نیز ممکن است دچار این نوع فولیکولیت شوند. این نوع فولیکولیت می تواند اسکارهای تیره ای را به جا بگذارد (فولیکولیت ناحیه تناسلی).

______________________________________________________________________________________________________________________________

بیشتر بخوانید: حذف موهای زائد از طریق لیزر

______________________________________________________________________________________________________________________________

فولیکولیت پیتروسپوروم (Pityrosporum): این نوع فولیکولیت مخصوصا در نوجوانان و مردان بالغ شایع است. این نوع فولیکولیت ناشی از عفونت قارچی می باشد و منجر به جوش های چرکی، خارش دار، قرمز و مزمن روی کمر و قفسه سینه می شود و برخی اوقات نیز ممکن است در گردن، شانه ها، بازوها و صورت نیز ایجاد شود.

 انواع فولیکولیت عمیق

فولیکولیت های عمیق زمانی ایجاد می شود که کل فولیکول مو درگیر شود و به فرم های مختلفی ظاهر می شود:
فولیکولیت سیکوزباربه: این نوع از فولیکولیت مردانی را تحت تاثیر قرار می دهد که به تازگی شروع به شیو ریش های خود می کنند. ابتدا جوش های چرکی روی لب بالایی، چانه و فک ایجاد می شود. سپس در طول روزها و هفته ها که اصلاح کردن ادامه می یابد این علائم شایع تر می شود. سایکوزباربه شدید می تواند سبب اسکار شود.

فولیکولیت گرم منفی: این نوع فولیکولیت زمانی ایجاد می شود که شما برای مدت زمانی طولانی به منظور درمان آکنه از آنتی بیوتیک استفاده کنید. آنتی بیوتیک ها تعادل نرمال باکتری ها را در بینی شما بر هم می زند و سبب رشد بیش از حد میکروارگانیسم های مضر از دسته باکتری های گرم منفی می شوند. در اغلب افراد این نوع فولیکولیت مشکلی ایجاد نمی کند و زمانی که مصرف آنتی بیوتیک قطع شود باکتری در بینی به شرایط نرمال خود باز می گردد. در تعداد کمی از افراد باکتری گرم منفی به پوست اطراف دهان و بینی کشیده می شود. این امر سبب ایجاد آکنه جدید می شود.

کورک  یا فرونکل و کاربونکل: این نوع فولیکولیت زمانی اتفاق می افتد که فولیکول های مو به طور عمیق با استافیلوکوک آلوده شده باشند. یک کورک می تواند به صورت ناگهانی و به شکل توده ای قرمز یا صورتی رنگ که دردناک می باشد ظاهر شود.

پوست اطراف ممکن است قرمز و متورم شود. این توده ها معمولا چرکی هستند و قبل از پاره شده و تخلیه رشد کرده بزرگ تر و دردناک تر می شوند. برخی کورک های کوچک معمولا بدون اسکار برطرف می شوند. کورک های بزرگ اما می توانند اسکار بر جای گذارند. (کاربونکل: توده ای جوش می باشد که معمولا روی پشت گردن، شانه ها، کمر یا ران ها ایجاد می شود. کاربونکل سبب عفونت شدید تری می شود. در نتیجه به آرامی بهبود می یابد و احتمالا می تواند اسکار بر جای بگذارد).

فولیکولیت ائوزینوفیلی: این نوع فولیکولیت معمولا افراد مبتلا به اچ آی وی را تحت تاثیر قرار می شود. علائم فولیکولیت ائوزینوفیلی شامل خارش شدید و عود تکه های ملتهب، زخم های چرکی روی کف سر، صورت، گردن و قفسه سینه است. زخم ها معمولا گسترش پیدا می کنند و پس از بهبود اغلب نواحی تیره تری را در مقایسه با پوست نرمال ایجاد می کنند. علت دقیق فولیکولیت ائوزینوفیلی مشخص نیست اما ممکن است قارچ های شبه مخمر مسئول در فولیکولیت پیتروسپوروم در آن دخالت داشته باشند.

علت فولیکولیت

فولیکولیت در اثر عفونت فولیکول های مو که معمولا ناشی از استافیلوکوک می باشد ایجاد می شود. فولیکولیت هم چنین می تواند در نتیجه ویروس ها، قارچ ها و حتی التهاب ناشی از موهایی ایجاد شود که به داخل رشد می کنند.
فولیکولیت می تواند به صورت سطحی یا عمیق طبقه بندی شود و این بستگی به میزان آلوده شدن فولیکول مو دارد. فولیکولیت های عمیق معمولا شدید تر هستند.
فولیکول ها روی کف سر به هم بسیار نزدیک می شوند و فولیکولیت می تواند در هر جایی به جز کف دست ها، پاها، لب ها و غشاهای مخاطی اتفاق بیفتد. فولیکول های آسیب دیده در خطر عفونت هستند.

شایع ترین علت آسیب به فولیکول که خطر فولیکولیت را بیشتر می کنند عبارت است از:

اصطکاک ناشی از اصلاح یا لباس تنگ

گرما و تعریق (برای مثال پوشیدن دستکش)

برخی شرایط پوستی مانند درماتیت و آکنه

آسیب به پوست مانند خراش یا زخم های ناشی از جراحی

پوشاندن پوست با استفاده از بانداژ پلاستیکی و یا نوارهای چسبنده

 فاکتور های خطر در بیماری فولیکولیت
هر کسی می تواند به فولیکولیت دچار شود اما وجود برخی فاکتورهای خطر می تواند شما را بیشتر مستعد ابتلا به فولیکولیت کند. این فاکتورها عبارت است از:

داشتن سابقه پزشکی که مقاومت به عفونت را در شما کاهش می دهد مانند دیابت، لوکمیای مزمن و ایدز.

داشتن آکنه یا درماتیت

آسیب قبلی به پوست مانند جراحی

مصرف برخی داروها مانند کرم های استروئیدی یا آنتی بیوتیک تراپی برای مدتی طولانی به منظور رفع آکنه

داشتن اضافه وزن

پوشیدن منظم لباس هایی که سبب تعریق و گرما می شود مانند دستکش یا چکمه های بلند

غوطه ور شدن در وان آب داغ

اصلاح کردن

 عوارض ناشی از بیماری فولیکولیت

عفونت های عود کننده و در حال گسترش

تکه های عفونی پوست که با خارش همراه می باشد و مساحت بزرگی را تشکیل داده است.

وجود جوش در زیر پوست

آسیب دائمی به پوست مانند وجود اسکار یا نقطه های تیره بر روی پوست

از بین رفتن فولیکول های مو و ریزش موی دائمی (فولیکولیت ریزنده)

 آزمایش ها و تشخیص فولیکولیت
پزشک احتمالا فولیکولیت را با استفاده از بررسی پوست و بازبینی سابقه بالینی تشخیص خواهد داد. اگر درمان های معمول عفونت را برطرف نکند در آن صورت باید از پوست عفونی نمونه برداری کرد. نمونه ها برای کمک به تعیین علت عفونت به آزمایشگاه فرستاده می شود. به ندرت بیوپسی پوستی می تواند به رد کردن سایر شرایط پوستی کمک کند.

پیشگیری فولیکولیت

شما می توانید برای پیشگیری از عود فولیکولیت این اقدامات را انجام دهید:
از تراشیدن پوست تحریک شده به مدت 1 ماه یا تا زمانی که همه ضایعات برطرف شود ، خودداری کنید. برای جلوگیری از ضایعات بعدی ، از تراشیدن زود به زود خودداری کنید و تیغ های یکبار مصرف را هر روز عوض کنید. علاوه بر این ، بطور دوره ای ریش تراش برقی را در 70٪ الکل یا سفید کننده رقیق شده به مدت 1 ساعت خیس کنید تا رشد باکتری ها یا قارچ ها از بین برود.
بهداشت شخصی خوب از جمله حمام کردن ، شستن دست و تمیز نگه داشتن ناخن ها ، خطر ابتلا به فولیکولیت را کاهش می دهد. پوشیدن لباس های گشاد و مناسب  ، باعث کاهش اصطکاک می شود

 عدم استفاده از لباس های تنگ میزان اصطکاک بین پوست و لباس را کاهش می دهد و بدین ترتیب احتمال عود فولیکولیت کمتر می شود.
زمانی که ناچارید از دستکش های پلاستیکی استفاده کنید بعد از هر بار استفاده آن ها را درآورده و زیر و رو کنید و با آب و صابون شستشو داده و به درستی خشک کنید.
 از ریش تراش برقی استفاده کنید، قبل از اصلاح، پوست خود را با آب گرم بشویید و از پاک کننده ضعیفی استفاده کنید. ده دقیقه قبل از اصلاح کردن از کرم یا ژل اصلاح استفاده کنید تا موهای تان نرم شود. بعد از اصلاح از لوسیون مرطوب کننده استفاده کنید.
اصلاح کردن را در جهت رویش مو انجام دهید. اگر چه یافته های متناقضی در این زمینه وجود دارد؛ زیرا در تحقیقی نشان داده شده است که اصلاح کردن خلاف رویش مو می تواند به بهبودی راش های ناشی از فولیکولیت کمک کند. به هر حال تحقیقات به دنبال یافتن بهترین روش می باشد. استفاده از محصولات مو بر نیز می تواند انتخاب مناسبی باشد.
اگر دارای وان آب داغ یا استخر داغ هستید آن را به دقت تمیز کنید و از مقدار توصیه شده کلر در آن استفاده کنید

درمان  قطعی فولیکولیت

قبل از تدوین پلن درمانی ، مهم است که علت بیماری فولیکولیت ، شدت و توزیع ضایعات را در نظر بگیرید. برای فولیکولیت سطحی بدون عارضه ، استفاده از صابون های ضد باکتری و تکنیک های خوب شستشوی دست ممکن است تمام موارد لازم باشد. ضایعاتی که ملتهب تر هستند ، معمولاً به خوبی در مورد کمپرس گرم با یا بدون استفاده از ماده ضد میکروبی موضعی پاسخ می دهند. برای ضایعات نسوز یا عمیق با علت عفونی مشکوک ، باید درمان تجربی با آنتی بیوتیک های خوراکی که ارگانیسم های گرم مثبت را پوشش می دهند ، در نظر گرفته شود. در مورد بیمارانی که با یک دوره استاندارد آنتی بیوتیک بهبود نمی یابند ، باید سایر علل فولیکولیت بررسی شود.
اگر آنتی بیوتیک سیستمیک تجویز شود ، پوشش باید شامل  استافیلوکوکS اورئوس باشد زیرا شایعترین پاتوژن است. از آنجا که ممکن است این ارگانیسم مقاوم به پنی سیلین باشد ، دی کلوکساسیلین یا سفالوسپورین گزینه های اولیه درمانی هستند. ارگانیسم های مقاوم به متی سیلین شایع تر می شوند و درمان ممکن است نیاز به کلیندامایسین ، تری متیوپریم-سولفامتوکسازول ، مینوسیکلین یا لاینزولید داشته باشد.

فوليکوليت عميق به بهترين حالت با کمپرس گرم مدیریت ميشود و درزمان رشد سر مخروطی شکل وعفونی( پوستول) ، برش و درناژ انجام مي شود. برای فولیکولیت مکرر و عودکننده ، علاوه بر آنتی بیوتیک های خوراکی ، جستجوی یک مخزن باکتریایی نیز مهم است. پماد موپیروسین در هشتی بینی دو بار در روز به مدت 5 روز ممکن است حالت حامل S aureus را از بین ببرد. اعضای خانواده همچنین ممکن است ناقلین  S اورئوس باشند و پماد موپیروسین یا ریفامپین با 600 میلی گرم در روز به صورت خوراکی به مدت 10 روز ممکن است حالت حامل را از بین ببرد.

مراقبت های پزشکی برای انواع دیگر فولیکولیت به شرح زیر است:

فوليکوليت سودوموناس معمولاً محدود است و نياز به درمان ندارد. اما اگر بیمار ایمن سازی شده یا ضایعات پایدار باشد ، ممکن است سیپروفلوکساسین خوراکی داده شود.
فولیکولیت عفونی  ائوزینوفیلیک (بیماری Ofuji) به آنتی بیوتیک های سیستمیک پاسخ نمی دهد. درمان خط اول ایندومتاسین (50 میلی گرم در روز) است. سایر روشهای درمانی شامل فوتوتراپی UVB ، مینوسیکلین یا داپسون است.
فولیکولیت پیتروسپوروم در ابتدا به ضد قارچ های موضعی مانند کرم کتوکونازول یا شامپو پاسخ می دهد اما اغلب با عود همراه است. برای عود ، ضد قارچ های سیستمیک باید آزمایش شود.
فوليكوليت گرم منفي كه به عنوان يك عارضه در استفاده از آنتي بيوتيك مزمن بوجود مي آيد با قطع آنتي بيوتيك دريافتی و تجويز تريمتوپروم-سولفامتوكازول به بهترين شرايط برخورد مي شود. استفاده از شستشوی بنزوئیل پراکسید نیز ممکن است مفید باشد.
فوليكوليت هرپسی به والاسيكلووير ، فامسيكلووير يا آسيكلوويرير پاسخ مي دهد.

 Papulopustular

همراه با مهارکننده‌های گیرنده فاکتور رشد اپیدرمال (EGFR)( از رشد سلول جلوگیری کرده و  دردرمان سرطان کورکتال استفاده می شود)
  خودبه خود کوچک و با قطع شیمی درمانی برطرف می شود در بیمارانی که به درمان نیاز دارند می توان آنتی بیوتیک موضعی  کورتیکواستروئید موضعی یا آنتی بیوتیک خوراکی به ویژه تتراسایکلین ها تجویز کرد.

مشاوره فولیکولیت 

ارائه دهنده مراقبت های اولیه بیمار معمولاً می تواند موارد غیر عادی فولیکولیت را تشخیص و درمان کند ، اما در مورد مواردی که پایدار است یا منجر به زخم می شود باید با یک متخصص پوست مشورت کنید

رژیم غذایی
از آنجا که فولیکولیت در افراد چاق شایع تر است ، کاهش وزن ممکن است کمک کننده باشد.

فعالیت
اگر بیمار قسمت های فولیکولیت را با پوشیدن کت و شلوار مرطوب یا سایر وسایل ورزشی برابر کند ، این موارد را باید با صابون های ضد میکروبی تمیز کرده و به خوبی خشک کرد.

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم فولیکولیت در شما بعد از چند روز از بین نرفت و یا تشدید شد فورا به پزشک مراجعه کنید. شما باید برای کنترل فولیکولیت از آنتی بیوتیک و داروهای ضد قارچ استفاده کنید.
 پزشک نیز احتمالا سوالاتی را از شما در مورد فولیکولیت خواهد پرسید. آمادگی پاسخ دهی به سوالات او را داشته باشید. برخی سوالات احتمالی پزشک عبارت است از:

چند وقت است به فولیکولیت مبتلا هستید؟

آیا سابقه ابتلا به درماتیت را داشته اید؟

آیا دست های شما مرتب در معرض گرما و تعریق قرار داشته است برای مثال آیا زیاد از دستکش های لاستیکی استفاده می کنید؟

آیا یک یا دو روز قبل از آن که متوجه راش های پوستی تان شوید از استخرهای داغ یا وان داغ استفاده کرده بودید؟

آیا علائم تان دائمی است یا گهگاهی ظاهر می شود؟

آیا پوست تان دچار خارش است؟ آیا نسبت به لمس شدن پوست تان احساس درد دارید؟

آیا چیزی وجود دارد که علائم تان را بهتر می کند؟

آیا چیزی وجود دارد که علائم تان را بدتر کند؟

باید توجه داشت برخی اوقات فولیکولیت بدون درمان از بین می رود. برخی اقدامات فردی مانند استفاده از کمپرس های گرم و کرم های ضدخارش می تواند به تخفیف علائم تان کمک کند

منابع: emedicine.medscape.com و www.mayoclinic.org

ترجمه :راضیه فرقانی