آیا اسید فولیک سوخت و ساز نشده (غیر متابولیزه) مضر است؟

0 دیدگاه

آیا اسید فولیک سوخت و ساز نشده (غیر متابولیزه) مضر است؟

مطالعات متعدد نشان می دهد که سطح بالای اسید فولیک غیر متابولیزه ممکن است دارای عوارض جانبی باشد، از جمله این موارد عبارتند از:

افزایش خطر سرطان: مقادیر بالای اسید فولیک غیر متابولیزه با افزایش خطر سرطان همراه است اما هیچ مدرک مستدلی برای اثبات نقش مستقیم اسید فولیک غیر متابولیزه در بروز سرطان وجود ندارد.

کمبود B12 مخفی: در میان سالمندان، میزان بالای اسید فولیک می تواند کمبود ویتامین ب 12 را مخفی کند. کمبود ویتامین ب 12 درمان نشده خطر زوال عقل و اختلال در عملکرد عصب را افزایش می دهد.

مصرف حتی مقدار کم اسید فولیک، در حد روزانه 400 میکروگرم، می تواند اسیدفولیک غیر متابولیزه را در جریان خون افزایش دهد. اگرچه مصرف زیاد اسید فولیک نگران کننده به نظر می رسد، پیامدهایی که برای سلامتی انسان دارد به درستی مشخص نیست و نیاز به بررسی بیشتر دارد.

سالم ترین منبع ویتامین ب 9 چیست؟

بهتر است ویتامین ب 9 را از غذاهای طبیعی (هول فودز) دریافت کنید. مارچوبه، آووکادو، کلم فندقی، گیاهان برگ سبز مانند اسفناج و کاهو غذاهای سرشار از فولات هستند. اما برای برخی از افراد به ویژه مادران باردار، استفاده از مکمل راهی ساده برای دریافت ویتامین ب 9 است که دریافت مقدار مکفی آن نیز از این طریق تضمین می شود. مکمل دیگر دارای 5- متیل تترا هیدروفولات (5-MTHF) با نام لووم فولات نیز حاوی مقادیر کافی فولیک اسید می باشد. مکمل 5-MTHF به صورت لووم فولات کلسیم یا لووم فولات منیزیم موجود است. این مکمل ها با برند متافولین، دپلین و انلین در دسترس و به صورت آنلاین قابل خریداری هستند.

درمورد تفاوت اسید فولیک و فولات به صورت خلاصه می توان گفت که فولات شکل طبیعی ب 9 و اسید فولیک فرم مصنوعی آن است. مصرف بالای اسید فولیک موجب تجمع اسید فولیک متابولیزه (سوخت و ساز) نشده در خون می شود. برخی پژوهشگران تصور می کنند این مشکل می تواند به مرور زمان اثر منفی بر سلامت افراد داشته باشد.

ویتامین ب 9

ویتامین ب 9 یک ماده غذایی ضروری است که به طور طبیعی به صورت فولات ظاهر می شود. این ویتامین فعالیت های مهمی در بدن انجام می دهد و به طور کلی نقش مهمی در رشد سلول و تشکیل DNA دارد. کمبود ویتامین ب 9 با افزایش خطر ابتلا به چند بیماری بهداشتی همراه است، از جمله:

هموسیستئین بالا: هموسیستئین یک نوع اسید آمینه است. مقادیر بالای هموسیستئین خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی افزایش می دهد.

نقائص هنگام تولد: سطح فولات پایین در مادران باردار با ناهنجاریهای هنگام تولد مانند نقص لوله عصبی مرتبط است.

خطر سرطان: سطح پائین فولات با افزایش خطر سرطان نیز ارتباط دارد.

از این رو مصرف مکمل ویتامین ب 9 در دوران بارداری رایج است. تقویت مواد غذایی با این ماده غذایی در بسیاری از کشورها از جمله ایالات متحده و کانادا الزامی است.

خلاصه: ویتامین ب 9 یک ماده غذایی ضروری است که به طور عمده به صورت فولات و اسید فولیک یافت می شود. این ویتامین معمولاً به صورت مکمل مصرف و حتی در آمریکای شمالی به غذاهای فرآوری شده اضافه می شود.

فولات چیست؟

فولات فرم طبیعی ویتامین ب 9 بوده و نام آن از کلمه لاتین "folium" به معنای برگ، گرفته شده است. در حقیقت، سبزیجات برگ دار از بهترین منابع غذایی فولات محسوب می شوند. فولات یک نام عمومی برای گروهی از ترکیبات مرتبط با خواص غذایی مشابه است. فرم فعال ویتامین ب 9 یک فولات نام دارد که با نام اسید لوومفولیک یا 5-متیل تترا هیدروفولات (5-MTHF) شناخته می شود. بخش اعظم فولات در دستگاه گوارش قبل از ورود به جریان خون به 5-MTHF تبدیل می گردد.

خلاصه: فولات نوع طبیعی ویتامین ب 9 را گویند که قبل از ورود به جریان خون به ویتامین ب 9 5-MTHF تبدیل می شود که از نظر بیولوژیکی فعال است.

اسید فولیک چیست؟

اسید فولیک نوع مصنوعی ویتامین ب 9 است که به آن اسید پترولمونوگلوتامیک نیز می گویند. این ماده در مکمل ها وجود دارد و به محصولات غذایی فرآوری شده مانند آرد و غلات صبحانه اضافه می شود. بر خلاف فولات، اسیدفولیک مصرفی در کبد یا سایر بافتها به شکل فعال ویتامین ب 9یعنی 5-MTHF تبدیل می شود. این روند در برخی افراد کند و ناکارآمد است. پس از مصرف یک مکمل اسید فولیک، تبدیل آن به 5-MTHF زمان می برد. حتی ممکن است سوخت و ساز (متابولیک) یک دوز کوچک در حد 200-400 میکروگرم تا زمان مصرف دوز بعدی به طور کامل انجام نشود. این مشکل زمانی حاد تر خواهد بود که مکمل های اسید فولیک همراه با غذاهای غنی شده مورد استفاده قرار می گیرند. در نتیجه، اسید فولیک سوخت و ساز نشده (غیر متابولیزه) معمولاً در رگهای خونی افراد حتی در حالت ناشتا قابل مشاهده است. سطح بالای اسید فولیک سوخت و ساز نشده (غیر متابولیزه) می تواند بیماری ایجاد کند و همین امر موجب نگرانی است.

هموسیستئین چیست؟

هموسیستئین (Hcy) یک آمینواسید سولفوردار غیر ضروری است، که در جریان متابولیسم متیونین ( که یک آمینو اسید ضروری است)، حاصل میشود. در واقع هموسیستئین اسید آمینه واسطه ای است که از دمتیلاسیون متیونین از طریق دو ترکیب حد واسط Sآدنوزین متیونین (S-adenosylmethionine SAM) و S آدنوزین هموسیستئین. (Adenosylhomocysteine SAH) در مسیر تبدیل متیونین به سیستئین تشکیل می شود

علل افزایش هوموسیستئین

بیشترین سطح هوموسیستئین در افرادی که اختلال ژنتیکی نادر دارند و یا دچار کمبود شدید B۱۲ هستند دیده میشود. معمولی ترین علت افزایش متوسط سطح هوموسیستئین در جوامع غربی کمبود فولات است . سن عاملی در افزایش هوموسیستئین می باشد .

فاکتورهای مربوط به شیوه زندگی: مصرف بیش از ۶فنجان قهوه در طول روز، مصرف غذاهای حاوی حجم زیاد متیونین مثل گوشت قرمز و کم مصرف کردن غذاهای سرشار از ویتامین B و سبزیجات برگ سبز باعث افزایش هوموسیستئین می گردد.

تاثیر عوامل و تداخلات داروئی: کلوفیبرات جهت درمان کلسترول بالا، متفورمین جهت درمان دیابت، داروهای ضد تشنج و صرع، لوودوپا جهت کنترل پارکینسون، متوتروکسات جهت درمان سرطان، آرتریت و لوپوس.

هیپر هموسیستئینمی

جهش ژنتیکی در آنزیم MTHFR (متیل تترا هیدروفولات ردوکتاز) و CBS) سیستاتیونین βسنتاز) و همچنین کمبود تغذیهای ویتامینها و کوفاکتورهای فولات، B۱۲ B۶ و تغییر در سیستم آندوکرینی از علل اصلی هیپرهموسیستئینمی و هموسیستینوری میباشند. کودکان مبتلا به این نقص ژنتیکی در بدو تولد طبیعی به نظر می رسند ، اما در طول چند سال اول زندگی علایم بیماری به تدریج در آنها ظاهر خواهد شد . جابه جایی و دررفتگی عدسی چشم ، قامت بلند وباریک ، انگشتان بلند و باریک ، اختلالات اسکلتی ، پوکی استخوان و استئوپوروز، افزایش قابل توجه در احتمال بروز ترومبوآمبولی و آترواسکلروز ، از علایم این بیماری می باشد . تجمع متیونین و هموسیستئین می تواند باعث عقب افتادگی ذهنی پیش روند، اختلالات رفتاری و تشنج شود .

انواع هیپرهموسیستئینمی

سطح پلاسمایی هموسیستئین معمولاً بین ۵ تا ۱۵ میکرومول است. با توجه به سطح هموسیستئین ناشتا پلاسما، هیپرهموسیستئینمی، (HHcy) ممکن است به سطح خفیف μmol/L ۱۵-۳۰متوسط μmol/L ۳۱-۱۰۰ و شدید μmol/L ۱۰۰< دسته بندی شود. هیپرهموسیستئینمی خفیف (μmol/L ۱۵-۳۰) معمولاً اختلال در مسیر رمتیلاسیون است که علل آن عبارتند از؛ کمبود اسید فولیک، ویتامینB۱۲ و یا اختلال در عملکرد MTHFR به خاطر جهش نقطهای اسید امینه ۶۷۷ C → T۶۷۷ در ژن MTHFR، که این شایع ترین شکل جهش ژنتیکی هیپرهموسیستئینمی است. هیپرهموسیستئینمی شدید (μmol/L ۱۰۰<) ممکن است با کمبود آنزیمهای CBS،MTHFR و کمبود ویتامین B۱۲ ایجاد شود. غلظت بالای هموسیستئین خون (بالای ۱۰۰میکرومولار در لیتر) معمولاً منجر به هموسیتینوری میشود. هیپرهموسیستئین به عنوان یک ریسک فاکتور مهم قلبی عروقی شناخته شده است. سطح بالای هموسیستئین خون میتواند مستقیماً به آستر رگهای عروق کرونر آسیب بزند و شکل آتروم را محتمل تر سازد، و همچنین تشکیل لخته های خون را گسترش دهید. مطالعات انجام شده هیپرهموسیستئینمی را به انواع بیماریها از جمله بیماریهای عصبی، دیابت و کبد چرب، اختلال در عملکرد کلیه، مغز وسیستم عضلانی اسکلتی ربط داده اند. هیپرهموسیستئینمی به عنوان یک عامل خطر ساز معادل سیگار کشیدن و افزایش چربی خون در بیماریهای قلبی- عروقی و ترومبوز ورید مغزی شناخته شده است و این دسته از بیماران، دو تا سه برابر بیش تر در معرض خطر ابتلاء به بیماریهای قلبی- عروقی یا ترومبوز وریدی قرار دارند.

اثرات هیپرهموسیستئینمی در بدن

سکتۀ مغزی: تأثیر هوموسیستئین بر روی عروق مغز نظیر عروق قلبی است .

بیماری قلبی: هوموسیستئین همراه با کلسترول و LDL باعث ایجاد پلاک در دیوارۀ عروق و افزایش احتمال سکتۀ قلبی میگردد .

بیماری کبدی: سطح بالای هوموسیستئین و سطح پائین آنزیم S- AME)آنزیم شرکت کننده در سیکل متیونین ) با مسمومیت کبدی و سیروز ارتباط دارد و در آسیب کبدی منجر بهافزایش هوموسیستئین باعث تشکیل لخته و فیبرین و عوارض عروقی میشود.

بیماری کلیوی: کلیه عمل فیلتره کردن ، بازجذب و متابولیزه نمودن اسید آمینه حامل هوموسیستئین را انجام میدهد به همین دلیل در نارسائی کلیه سطح هوموسیستئین بالا میرود .

بیماری تیروئیدی: در هیپوتیروئیدی سطح هوموسیستئین بالا میرود .

آلزایمر: بیماران مبتلا به آلزایمر سطح هوموسیستئین خون بالائی دارند.

افسردگی: در بیماران افسرده به علت سطح اسید فولیک پائین سطح هوموسیستئین بالاست"

پیشگیری از افزایش هوموسیستئین

برای پیشگیری از افزایش هوموسیستئین سازمان غذا و دارو در آمریکا (FDA) مردم را به مصرف فرم فعال اسید فولیک ، غلات ، میوه و سبزیجات و انجام ورزش تشویق کرد .با انجام آزمایش می توان مقدار هموسیستئین را درخون یا ادرار به دست آورد و از ایجاد عوارض آن جلوگیری کرد. طبق مطالعات درمان هموسیستینوری ( سطوح بالای هموسیستئین در ادرار ) مصرف ویتامین پیریدوکسین ( ویتامین B۶)، ویتامین B۱۲ و اسید فولیک است. اثرات درمان با ویتامین ممکن است با آزمایش معمول خون و برنامه ریزی تحت نظارت باشد.

چه زمانی اندازه گیری سطح Hcy درخواست می شود ؟

ارزیابی وضعت فولات و ویتامین ب ۱۲ درخون
کمک به تشخیص هموسیستئینور ( Homocystinuria)
ارزیابی احتمال خطر وقوع حمله ی قلبی
علایم مشکوک به هموسیستئینوری در کودکان و نوزادان
در بیماران با علایم سوء تغذیه و نیز افرادمسن که معمولاً مقدار کم تری ویتامین ب ۱۲ از طریق رژیم غذایی دریافت می کنند .
در بیماران با وابستگی های دارویی یا اعتیاد به الکل

نوشته : راضیه فرقانی کارشناس مامایی