از کارافتادگی زودرس تخمدان‌ها یا یائسگی زود هنگام (POF)

0 دیدگاه

از کارافتادگی زودرس تخمدان‌ها یا یائسگی زود هنگام (POF)

از کار افتادگی زود‌رس تخمدان‌ها (یائسگی زودهنگام) به از دست رفتن کارکرد تخمدان‌ها پیش از 40 سالگی گفته می‌شود. در این حالت، دوره‌ی ماهانه متوقف می‌شود و مقدار هورمون استروژن کاهش و مقدار هورمون تحریک‌کننده‌ی فولیکول‌ها (FSH) افزایش می‌یابد. یک تا 4 درصد از جمعیت زنان به این بیماری دچار می‌شوند و نازایی از پی‌آمدهای آن است.

به طور معمول دخترها با تخمدان‌هایی به دنیا می‌آیند که مقدار کافی از تخمک‌ها‌ی نارس را در خود دارند. از زمان بلوغ تا 50 سالگی هر ماه یک تخمک از یکی از تخمدان‌ها آزاد می‌‌شود تا این که اندوخته‌ی تخمک‌ها به پایان می‌رسد و یائسگی رخ می‌دهد. اما در دختران و زنان جوانی که به بیماری از کارافتادگی پیش‌رس تخمدان‌ها دچار شده‌اند، تخمک‌ها به روزگار جوانی از دست می‌روند یا دچار نارسایی‌ می‌شوند. در نتیجه، بیمار جوان دچار یائسگی زودهنگام می‌شود. این یائسگی زودهنگام، به طور معمول در40 سالگی رخ می‌دهد، اما ممکن است حتی به روزگار نوجوانی نیز خود رانشان دهد.

_____________________________________________________________________________________________________________

درباره خونریزی بعد از یائسگی چه میدانید؟

_____________________________________________________________________________________________________________

نشان زودرس تخمدان‌ها

زنان مبتلا به یائسگی زودهنگام دوره‌ی ماهانه‌ی خود را ازدست می‌دهند. گاهی ممکن است دوره‌ی‌ماهانه‌ی آن‌ها برای چند هفته عادی باشد اما چند ماه دیگر از بین برود. این زنان ممکن است دچار گرگرفتگی و عرق شبانه شوند. همچنین، ممکن است قاعدگی و گرگرفتگی با هم وجود داشته باشد. نشانه‌های دیگر عبارتند از: بی‌خوابی، بی‌حوصلگی، خشکی مهبل، خستگی، میل جنسی پایین، نزدیکی دردناک و نارسایی درمهار ادرار.

عوامل پدیدآورنده

در بسیاری از موارد عوامل پدید‌آورنده‌ی این بیماری روشن نیست. اما در برخی از زنان می‌توان به علت پدیدآورنده پی برد. برخی از آن‌ها عبارتند از:

کروموزومی/ژنتیکی( نشانگان ترنر، نشانگان سوایر، نشانگان ایکس شکننده، نشانگان عدم حساسیت به آندروژن، وراثت خانوادگی)
آنزیمی/ متابولیک(گالاکتوزومی، تالاسمی، هماکروماتوزومی)
شیمی‌درمانی/ پرتوردرمانی
برداشتن تخمدان‌ها با جراحی
عفونت ویروسی
ترشح غیرعادی یا کارکرد نادرست گنادوتروپین‌ها(FSH و LH)
بیماری‌های خودایمنی(نارسایی تیرویید، کم‌کاری پاراتیرویید، آرتریت رماتیسمی، دیابت، کم‌خونی کشنده، نارسایی غده‌های فوق‌کلیه، کاهش بیش از اندازه‌ی ترومبوسیت‌ها، برص، لوپوس)

تشخیص زودرس تخمدان ها

اگر چرخه‌ی ماهانه‌ی دختر یا زن جوانی متوقف شود یا گرگرفتگی شدید داشته باشد، باید خیلی زود پزشک خود را ببیند. از کارافتادگی پیش‌رس تخمدان‌ها یک نارسایی هورمونی است و ممکن است پی‌آمدهای ناگواری برای سلامتی داشته باشد. او باید پزشک خود را از وضعیت چرخه‌ی ماهانه، نشانه‌هایی مانند گرگرفتگی و این که آیا جراحی تخمدان، پرتودرمانی یا شیمی درمانی داشته یا نه، آگاه سازد.

پزشک از او درباره‌ی پیشینه‌ی خانوادگی، نارسایی هورمونی وعفونت ناحیه‌ی لگن می‌پرسد و او باید درست و روشن به این پرسش‌ها پاسخ دهد. سپس، از او می‌خواهد دو بار آزمون هورمون FSH با فاصله‌ی یک ماه از هم انجام دهد. اندازه‌گیری مقدار این هورمون در خون روشن می‌کند که آیا تخمدان‌ها درست کار می‌کنند یا نه. مقدار عادی آن بین 10 تا 15 و در زنان بیمار بالای 40( به واحد mlU/ml) است.

پیامد از کار افتادن تخمدان ها

از کارافتادن تخمدان‌ها خطر پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. این بیماری گاهی با نارسایی‌های خودایمنی( مانند نارسایی تیرویید، دیابت یا نارسایی غده‌های فوق‌ کلیه) نیز مرتبط می‌شود و ممکن است بیمار به درمان‌های دیگری هم نیاز داشته باشد.

چون در این بیماری تخمک‌ها از دست می‌روند، نازایی پی‌آمد اصلی این بیماری است و برخی از زنان حتی پیش از آن که برای بچه‌دار شدن تصمیم بگیرند، ممکن است برای همیشه این توانایی را از دست بدهند. فقط 6 تا 8 درصد زنان مبتلا به یائسگی زودهنگام، باردار می‌شوند. هیچ راهی برای تشخیص این دسته از زنان وجود ندارد.

درمان از کار افتادن تخمدان ها

به طور کلی این بیماری را به هورمون درمان می‌کنند. هورمون‌درمانی با مقداری بیش از آن چه که برای زنان یائسه تجویز می شود، انجام می‌گیرد. درمان با مقدار پایین آغاز می‌شود و مقدار هورمون به تدریج افزایش می یابد. به طور معمول هورمون استروژن و پروژسترون و گاهی تستوسترون به کار می‌رود.

گاهی قرص‌های ضدبارداری بر هورمون‌درمانی ترجیح داده می شود. برنامه‌ی غذایی مناسب، ورزش منظم نیز سودمند است.

تا کنون برای درمان نازایی این زنان راهی وجود ندارد و فقط می‌توان از تخمک زن‌های دیگر بهره برد

یک درمان جدید که ترکیبی از پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) با هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) است و توانایی بازگرداندن عملکرد تخمدان را برای زنان مبتلا به يائسگي زودرس دارد منتشر شده است و نيازي به اهدا كننده تخمك ندارد. از سرگیری عملکرد تخمدان در مراجعه كنندگان ما بدان معنی است که زنان با یائسگی زودرس می توانند از طریق IVF [ لقاح آزمایشگاهی ] و با استفاده از تخمک های خود فرصت بارداری را داشته باشند.

در مطالعه کوچکی قاعدگی در حدود 5 هفته برای 11 از 12 بیمار با یائسگی زودرس که تحت این روش درمان شده بودند، از سر گرفته شد.

وی به Medscape Medical News گفت: "هر حاملگی که ناشی از یک درمان احیاگر باشد ، چیز جدیدی است." با این حال ، ما خیلی فاصله داریم تا این یک درمان استاندارد برای زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان باشد.

مطالعه آزمایشی: ترکیب پلاسمای غنی از پلاکت با FSH یائسگی زود هنگام ، قطع عملکرد تخمدان در سن یا قبل از 45 سالگی است. تخمین زده می شود که 12.2٪ از زنان یائسگی زودرس را تجربه می کنند. در حال حاضر برای این زنان تنها شانس بارداری تخمک اهدا کننده است. اخیراً نشان داده شده است که PRP، یک داروی پلاسمای اتولوگ بیش از 10 برابر غلظت فاکتورهای رشد و متابولیت های فعال نسبت به پلاسمای طبیعی، توانایی بازگرداندن چرخه قاعدگی در زنان یائسه را دارد و اجازه IVF را می دهد و به نفع زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان (POI) است. با این حال، گزارشات کمی در مورد بارداری یا تولد زنده گزارش شده است.

آیا ترکیب درمان PRP فعال شده با گونداتروفین ها مانند FSH می تواند اثر قوی تری داشته باشد تا فولیکول ها را به اندازه کافی تحریک کند؟

آنها از تزریق داخل تخمدانی این ترکیب برای درمان یک خانم 38 ساله مبتلا به POI استفاده کردند. تلاش موفقیت آمیز بود و این زن دوقلوهای سالم به دنیا آورد. برای ارزیابی بیشتر رویکرد، نویسندگان یک مطالعه آزمایشی را با حضور 12 زن با یائسگی زودرس (میانگین سنی، 44.4 سال) بین نوامبر 2018 و نوامبر 2019 انجام دادند. زنان تزریق داخل تخمدانی با PRP تهیه شده از 40 میلی لیتر خون محیطی اتولوگ همراه با FSH نوترکیب دریافت کردند. به دنبال درمان، از 12 زن 11 نفر از طریق قاعدگی در طی 37 روز از سر گرفتند. برای هفت بیمار، قاعدگی در طی یک ماه از سر گرفته شد. و برای اولین بار، وعده ای پس از 3 ماه از سر گرفته شد. نکته قابل توجه، چرخه های قاعدگی اکثراً نامنظم و با فاصله زمانی حدود 45.6 روز بودند. میانگین سطح FSH سرم در زنان طی روزهای درمان به طور قابل توجهی از 70.5 IU / L به IU / L 26.2 کاهش یافت، و همچنین سطح هورمون لوتئین ساز (34.8 قبل و 14.3 IU / L پس از درمان) ، که نشان دهنده بهبود عملکرد تخمدان است. برای شش شرکت کننده، 10 روش بازیابی تخمک پس از میانگین حدود 2 ماه انجام شد. سیزده تخمک بالغ بازیابی شد و باروری از طریق تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی انجام شد و در نتیجه 10 تخمک بارور شد.

جنین ها به دو نفر از شرکت کنندگان منتقل شدند یكی به حاملگی بالینی دست یافت، كه به عنوان حاملگی با سونوگرافی و با وجود ضربان قلب جنین تأیید شد. و دومی در 7 هفته بارداری با سقط جنین به پایان رسید. طول تحریک کنترل شده تخمدان برای رشد فولیکول از 8 تا 14 روز متغیر بود، که به گفته نویسندگان، مشابه آنچه در زنان در سن باروری طبیعی دیده می شود.

نکته جالب توجه این است که یک زن یائسه در اوایل بارداری پس از درمان به دنبال IVF با فولیکول تخمک گذاری بالغ خود به بارداری رسید.

عواملی که میتواند زمینه ساز موفقیت این روش باشند شامل افزایش واسکولاریزاسیون تخمدان و تکثیر سلول های استرومایی و کاهش استرس اکسیداتیو و مرگ سلولی در تخمدان ها است.

نکات اساسی در مورد درمان میتواند شامل بیهوشی و لاپاراسکوپی باشد و در 15 محل تزریق در 1-2 میلی متر ناحیه زیر قشر تخمدان به تجویز دقیق نیاز است. وی گفت: "موفقیت [درمان] ممکن است به دلایل یائسگی زودرس بستگی داشته باشد ، به عنوان مثال به دلیل شیمی درمانی ، پرتودرمانی ، ویروس ، بیماری خودایمنی ، جهش ژنتیکی یا علل دیگر.

ترجمه: راضیه فرقانی