چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان

0 دیدگاه

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت اول

ناباروری

در پزشکی هرگاه زوجین در سن باروری (و سن خانم کمتر از 35 سال باشد) ۱۲ ماه پس از ازدواج علی‌رغم انجام ‏فعالیت جنسی طبیعی، مکرر و بدون استفاده از روش‌های پیشگیری، بچه‌دار نشوند یکی از زوجین دچار ناباروری ‏است و ارزیابی اولیه برای قدرت باروری در زوج آغاز می شود.‏

در سنین بین 35 تا 40 سال خانم این زمان به 6 ماه تقلیل می یابد.‏

در افراد ذیل ارزیابی برای ناباروری بلافاصله در زمانی کمتر از 6 ماه آغاز می شود:‏

‏1-‏ زنان 40 سال و یا بالاتر

‏2-‏ وجود یک علت کلینیکی شناخته شده ایجاد کننده ناباروری و یا وجود یک سابقه از یک فاکتور زمینه ساز ‏ناباروری نظیر:‏

‏-‏ اختلالات قاعدگی (اولیگومنوره/آمنوره)‏

‏-‏ آندومتریوز در مرحله پیشرفته (‏advanced endometriosis‏)‏

‏-‏ وجود یک سابقه از یک عفونت شدید لگنی

‏-‏ سابقه خانوادگی از یائسگی زودرس

‏-‏ سابقه جراحی تخمدان و یا جراحی وسیع در ناحیه لگن

‏-‏ وجود علامت از نارسایی تخمدان (‏premature ovarian failure‏)‏

‏-‏ سابقه سقط مکرر

‏-‏ نارسایی آناتومیک در سیستم تناسلی

‏-‏ زنان با سابقه شیمی درمانی و یا پرتودرمانی

‏-‏ زنان با اختلالات شناخته شده در ناحیه رحم و یا لوله های رحمی

‏-‏ زنان سیگاری

‏-‏ سابقه ای از جراحی بیضه، اوریون بزرگسالی، ناتوانی جنسی و یا اختلال در عملکرد جنسی، شیمی ‏درمانی و یا رادیوتراپی در شوهر. ‏

ناباروری در انسان می‌تواند منشأ پدری مانند‎ ‎واریکوسل‎ ‎و‎ ‎آزواسپرمی‎ ‎داشته باشد یا منشأ مادری مانند‎ ‎سندرم ‏ترنر،‎ ‎آژنزی تخمدان،‎ ‎سندرم آشرمن (وضعیتی است که با چسبندگی یا فیبروز آندومتر رحم مشخص می‌شود که اغلب ‏بدنبال چندین بار کورتاژ رحم و یا سقط ایجاد می‌شود). ‏

باید توجه داشت که ناباروری به معنی عدم تولید گامت نیست بلکه عدم توان تولد نوزاد زنده را گویند مثلاً در مردان ‏بیماری که پس از انجام‎ ‎وازکتومی‎ ‎توانایی بالقوه برای تولید اسپرم دارد، ولی در عمل نمی‌تواند بچه دار شود.

مشابه این ‏حالت در زنان نداشتن مادرزادی‎ ‎رحم‎ ‎و نیز پس از انجام عمل‎ ‎قطع لوله‌های فالوپ‎ ‎است‎.‎

علت 35% ناباروری ها مردانه و 35% زنانه و 30% با علت نامشخص می باشد.

تحقیقات انجام شده در ایران نشان ‏می‌دهد که در واقع از هر ۶ زوج که تصمیم به بچه دار شدن می‌گیرند یک زوج صاحب فرزند نمی‌شود‎.‌

‏ آمارها از ‏وجود بیش از سه میلیون زوج نابارور در ایران خبر می‌دهند‎.‎

با افزایش سن زنان از سن ایده آل یعنی 22 سالگی احتمال باروری کاهش پیدا می کند.

از آنجایی که بسیاری از افراد در ‏کشور ما در حدود 25 تا 30 سال ازدواج می کنند و بعد از آن اقدام به باروری می نمایند، پس درصد ناباروری در حدود ‌‏20 درصد قابل بر آورد است‎.‎

باید توجه داشت که ناباروری به معنی عدم تولید گامت نیست بلکه عدم توان تولد نوزاد زنده را گویند

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت اول

مراحل باروری؟

برای انجام فرآیند باروری باید مراحل ذیل انجام شود:‏

‏-‏ تولید اسپرم سالم در مرد و تخمک سالم در زن

‏-‏ محیط واژن و سرویکس طبیعی برای پذیرش اسپرم وجود داشته باشد.‌‎ ‎

‏-‏ باز بودن لوله های رحمی برای رسیدن اسپرم به تخمک

‏-‏ توانایی باروری تخمک توسط اسپرم (که شامل اتصال اسپرم به تخمک و نفوذ آن به داخل تخمک می باشد)‏

‏-‏ توانایی تخمک بارور شده (‏the fertilized egg or embryo‏) برای لانه گزینی در داخل جدار رحم

‏-‏ تشکیل یک جنین با کیفیت و سالم

‏-‏ وجود یک محیط هورمونی مکفی در زن برای ادامه رشد جنین

وجود هرگونه مشکل در این مراحل منجر به ناباروری می شود.‏

هورمونهای جنسی

تخمدان‎ ‎ها‎ ‎غدد‎ ‎مترشحه‎ ‎اصلی‎ ‎جنسی‎ ‎در‎ ‎جنس‎ ‎مونث‎ ‎به‎ ‎حساب‎ ‎می‎ ‎آیند‎ ‎این‎ ‎غدد‎ ‎بعد‎ ‎از هفته‎ 9 ‎حاملگی‎ ‎شروع‎ ‎به‎ ‎تمایز‎ ‎نموده‎ ‎در‎ ‎حین‎ ‎تکامل‎ ‎جنین‎ ‎خاموش‎ ‎و‎ ‎غیرفعال‎ ‎باقی‎ ‎می‎ ‎مانند‎.‎

دو‎ ‎عمل‎ ‎عمده‎ ‎گامتوژنژ (گامت‎ ‎زایی)‌‎ ‎و‎ ‎استروئیدسازي‎ ‎بر‎ ‎عهده‎ ‎تخمدان‎ ‎هاست.‌‎ ‎

از‎ ‎جمله‎ ‎مهمترین هورمون‎ ‎هاي‎ ‎استروئیدي‎ ‎تخمدان‎ ‎می‎ ‎توان‎ ‎به‎ ‎استروژن‎ ‎ها،‎ ‎پروژسترون‎ ‎ها‎ ‎و‎ ‎آندروژن‎ ‎ها‎ ‎که‎ ‎تحت‎ ‎تاثیر ‏LH‏ و‎ FSH ‌‏(گنادوتروپین‎ ‎هاي مترشحه ‌‎ ‎ازهیپوفیز‎ ‎قدامی) تنظیم‎ ‎و ترشح می‎ ‎شوند،‎ ‎اشاره‎ ‎نمود.‏

فولیکول تخمدانی و جسم‎ ‎زرد‎ ‎حاوي‎ ‎سلولهاي‎ ‎گرانولوزا‎ ‎و‎ ‎سلول‎ ‎هاي تکا ‎بوده و‎ ‎نقش‎ ‎محافظت‎ ‎و‎ ‎پرورش‎ ‎تخمک‎ ‎را‎ ‎برعهده‎ ‎دارد‎.‎

هورمون ‏LH‏ بر روی سلول‎ ‎هاي‎ ‎لایه‎ ‎داخلی‎ ‎اثر‎ ‎گذارده‎ ‎و‎ ‎بدینوسیله‎ ‎رشد‎ ‎سلولی‎ ‎و‎ ‎استروئیدسازي‎ ‎را‎ ‎تحریک‎ ‎می‎ ‎کند،‎ ‎در حالیکه ‏FSH‏ عمل‎ ‎آروماتیزاسیون‎ ‎آندروژن‎ ‎ها‎ ‎به‎ ‎استروژن‎ ‎ها‎ ‎در‎ ‎سلولهاي‎ ‎گرانولوزا‎ ‎را‎ ‎تحت‎ ‎تاثیر‎ ‎قرار می‎ ‎دهد‎.‎

استرادیول‎ ‎با‎ ‎فیدبک‎ ‎منفی‎ ‎بر‎ ‎روي‎ ‎هیپوتالاموس‎ ‎و‎ ‎هیپوفیز،‎ ‎ساخت‎ ‎و‎ ‎ترشح‎ ‎دو‎ ‎هورمون ‏FSH‏ و ‏LH‏ را کاهش‎ ‎می‎ ‎دهد.

استروژن ها و پروژسترون ها ‎ ‎در‎ ‎کبد‎ ‎به‎ ‎متابولیت‎ ‎هاي‎ ‎غیرفعال‎ ‎مبدل‎ ‎شده‎ ‎با‎ ‎سولفات و‎ ‎گلوکورونید‎ ‎کونژوگه‎ ‎شده،‎ ‎از‎ ‎طریق‎ ‎ادرار‎ ‎دفع‎ ‎می‎ ‎شوند‎. ‎

از‎ ‎متابولیت‎ ‎هاي‎ ‎عمده‎ ‎استرادیوال‎ ‎می‎ ‎توان به‎ ‎استروژن و‎ ‎استریول‎ ‎واز متابولیت‎ ‎عمده‎ ‎پروژسترون‎ ‎می توان به‎ ‎پرگناندیول‎ ‎اشاره‎ ‎نمود‎.‎

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت اول

سیکل قاعدگی چیست؟

‏ خونريزي قاعدگي قسمتي از سيكل قاعدگي مي باشد.

در يك سيكل قاعدگي بدن زنان تغييراتي مي كند تا هر ماه براي ‏باردار شدن آمادگي داشته باشد.

يك سيكل قاعدگي از اولين روز خونريزي قاعدگي شروع مي شود. ‏

متوسط زمان يك سيكل قاعدگي نرمال 28 روز است، اما يك سيكل نرمال ممكن است از 21 تا 35 روز متفاوت باشد.‏

سن متوسط شروع قاعدگی حدود 12 سالگی است، اما این بدان معنی نیست که همه دختران در سن 12 سالگی قاعده ‏می‌شوند.

یک دختر در فاصله سنی 8 تا 16 سالگی ممکن است قاعده شود‎.‎

سن شروع پریودهای ماهانه به طور دقیق قابل پیش‌بینی نیست، اما در اغلب موارد تابع الگوی خانوادگی است، یعنی اگر ‏پریود مادر زود شروع شده باشد، این احتمال وجود دارد که فرزند دختر هم زود پریود شود‎.

دیرتر شروع شدن عادت ماهیانه به عواملی دیگر هم بستگی دارد، مثل لاغری شدید، کم‌خوری عصبی‎ ‌‏ (آنورکسیا)، ‏ورزشکار بودن (ورزش شدید و دائمی)،‎ ‎استرس‌های شدید یا بعضی بیماری‌های خاص‎.

بطور کلی قاعدگی در دختران نوجوان نامنظم بوده ولی در بیشتر از 90% دختران طول مدت زمان هر سیکل بین 21 تا ‌‏45 روز طول می کشد (مدت زمان خونریزی بین 2 تا 7 روز و میزان پد و یا تامپون مورد استفاده هم معادل 3 تا 6 ‏عدد می باشد).

این زمان در سال اول ممکن است به 90 روز هم برسد ولی در 60 الی 80% دختران نوجوان، تقریباً ‏سه سال بعد از منارک (‏menarche‏ و یا اولین قاعدگی) به حدود 21 تا 35 می رسد (شبیه الگوی زنان).‏ اما ممکن است با روش هایی جهت زودتر پریود شدن این چرخه به هم بخورد.

ارگانهای دخیل در ايجاد يك سيكل قاعدگي عبارتد از: مغز، غده هيپوفيز، رحم و گردن رحم، تخمدانها و لوله هاي فالوپ ‏و واژن.

تغيير سطح هورمونهاي جنسي در بدن باعث ايجاد مراحل مختلف سيكل قاعدگي مي شود.

تشخیص نا باروری زنان

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت اول

اصطلاحات رایج در ارتباط با سیکل قاعدگی ‏

هیپر منوره: تداوم خونریزی بیش از 7 روز به دلیل مسائلی مانند فیبروم یا میوم زیر مخاطی، آدنو میوز، عوارض ‏حاملگی، تومورها و نامنظمی هورمونی رخ می دهد.‏

منوراژی: خونریزی قاعدگی بیش از 80 میلی لیتر (مانند دلایل هیپرمنوره): بطور نرمال حجم خونریزی باید بین 5 تا ‌‏80 میلی لیتر خون باشد.

بطور میانگین هر پد یا تامپون بین 10 تا 15 میلی لیتر خون را جذب می کند. بنابراین اگر بیش ‏از 8 عدد پد یا تامپون مورد استفاده قرار بگیرد (یا به نقل از بعضی از منابع هر دو ساعت نیاز به تعویض پد باشد) ‏نشانه ای از افزایش خونریزی قاعدگی یا منوراژیا می باشد.‏

متروراژی: خونریزیهای نامنظم در فواصل سیکلهای قاعدگی (به دلایلی مانند لکه بینی در اواسط سیکل قاعدگی در اثر ‏تخمک گذاری، مصرف استروژن، عفونت لایه داخلی رحم-اندومتریت-، پرکاری تیروئید، پولیپهای اندومتر، و ‏سرطانهای دهانه رحم و اندومتر(در موارد بسیار نادر)‏

هیپو منوره: خونریزی قاعدگی خفیف و جزئی و معمولاً در حد لکه بینی ( به دلایلی مانند مصرف قرصهای ضد ‏بارداری، تنگی دهانه رحم یا منفذ پرده بکارت، چسبندگیهای داخل رحمی یا سندرم آشرمن)‏

اولیگو منوره: طول مدت دوره قاعدگی بیش از 35 روز (به دلایلی مانند کاهش وزن شدید، کم کاری تیروئید، و...)‌‎.‎

پلی منوره: طول مدت دوره قاعدگی کمتر از 21 روز (به دلایلی مانند کم کاری تیروئید و خونریزی در اثرنامنظمی ‏هورمونی)‏

منومتروراژی: سیکلهای قاعدگی نامنظم همراه با افزایش یا تغییرات طول مدت و مقدار خونریزی قاعدگی (به دلایلی ‏مانند عوارض حاملگی، سندرم تخمدان پلی کیستیک، و برخی بدخیمی ها)‏

خونریزی پس از نزدیکی: خونریزی در اثر نزدیکی یا در اثر معاینه ( به دلایلی مانند بیرون زدگی یا زخمهای مخاط ‏دهانه رحم ، پولیپ،سرطان و یا عفونتهای دهانه رحم)‏

خونریزی پس از یائسگی: خونریزی پس از یک سال از قطع قاعدگی در فرد یائسه (به دلایلی مانند سرطان دهانه رحم ‏و خود رحم، عفونتهای واژن و سرویکس، میومهای رحمی)

تشخیص نا باروری زنان

فولیکولهای تخمدانی

‏•‏ تخمک ها، در واقع همان اووسیت های اولیه نابالغ (‏immature primary oocyte‏) می باشند که توسط ‏ساختار سلولی به نام فولیکولهای ابتدایی (‏Primordial follicle‏) احاطه می شود. ‏

‏•‏ فولیکول ساختاری است که بخشی از تخمدانها را تشکیل میدهد و تخمک (واحد ساختمانی دستگاه تناسلی زنان ‏که به آن اووسیت و یا اووم نابالغ نیز گفته می شود) سلولی است که از دیواره داخلی فولیکول بصورت منظم و ‏در سیکل قاعدگی بالغ و آزاد میشود . ‏

‏•‏ تخمکهای ابتدایی در دوره جنینی بین هفته 10 تا 30 تشکیل شده و تعدادش به 6-7 میلیون می رسد و سپس ‏کاهش می یابد. در بدو تولد هر نوزاد دختر با یک میلیون الی یک میلیون دویست هزار اووسیت متولد می ‏شود. ‏

‏•‏ این کاهش همچنان ادامه یافته و در ابتدای بلوغ به 300 تا 500 هزار می رسد. ‏

‏•‏ از جهت کمیت و کیفیت ذخیره تخمکها، رزرو تخمدانی و زمان وقوع حوادث تولید مثلی نظیر بلوغ و یائسگی ‏بین زنان مختلف تفاوت بسیاری وجود دارد. ‏

‏•‏ علاوه بر مسائل محیطی، اجتماعی، اقتصادی، عادتهای رفتاری و اشکالات آناتومیک، مسائل ژنتیک نیز در ‏باروری افراد اثر می گذارند. ‏

‏•‏ فرضیاتی در مورد ارتباط برخی ژنهای خاص از جمله موتاسیون ‏BRCA1‌‏ وکاهش رزرو تخمدانی مطرح ‏است که برای اثبات آنها نیاز به بررسیهای بیشتر وجود دارد.‏

‏•‏ ‏ مصرف سیگار از عادات مضری است که اثر آن بر کاهش ذخیره تخمدان تایید شده اما کاهش نشانگرهای ‏ذخیره تخمدانی در مصرف آن همیشه رخ نمی دهد.‏

‏•‏ با گذشت زمان ، عملکرد تخمدان ها تغییر می کند. در زمان بلوغ، که تخمک گذاری و قاعدگی شروع می ‏شوند و در هر ماه یک تخمک تکامل یافته و از یکی از تخمدان ها رها می شود.‏

‏•‏ علاوه بر تخمک، فولیکول دارای سلول های دیگری هم هست که استروژن لازم برای بالغ شدن تخمک را ‏آزاد می کند که به آن سلولهای گرانولوزا گفته شده و تعداد آنها تحت کنترل گونادوتروپینهای خون افزایش و ‏تحت کنترل تستوسترون خون کاهش می یابد.‏

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت دوم

‏•‏ فولیکولهای ابتدایی شامل فقط یک لایه سلول گرانولوزای پهن بوده و قطری در حدود 0.03 تا 0.05 میلی متر ‏دارند. این سلولها می توانند تا 50 سال بصورت نهفته در تخمدانها باقی بمانند.‏

‏•‏ فولیکول های اولیه (که حاوی سلولهای گرانولوزای مکعبی شکل بوده و قطری در حدود 0.1 میلی متر دارند) ‏از فولیکول های ابتدایی (پریموردیال) منشأ می گیرند که با تغییراتی هم از نظر هیستولوژیک و هم هورمونی ‏به فولیکول اولیه تبدیل می شودو طی آن سلولهای گرانولوزا از حالت پهن به سلول های مکعبی تبدیل می شوند. ‏این سلولها رسپتورهای ‏FSH‏ را در سطح خود ظاهر کرده اما تا زمان تبدیل آنها به فولیکولهای آنترال غیر ‏وابسته به گونادوتروپین ها می باشند (هرچند مطالعات ‏in vitro‏ نشان دهنده آن است که ‏FSH‏ باعث تسهیل ‏روند رشد فولیکولی و آغاز تحریک فولیکولهای ابتدایی می شود).‏

‏•‏ در فولیکولهای اولیه یک لایه کپسولی پلیمری از گلیکوپروتئین به نام زونا پلوسیدا (‏zona pellucida‏) ‏بدور اووسیت تشکیل می شود که حتی بعد از تخمک گذاری همراهش بوده و شامل آنزیمهایی است که به نفوذ ‏اسپرم به داخل تخمک، کمک می کند.‏

‏•‏ سپس این فولیکولها به فولیکولهای ثانویه تبدیل می شوند (که حاوی چندین لایه سلول گرانولوزا بوده و ‏سلولهای تکا هم در این مرحله دیده می شود و قطری حدود 0.2 میلی متر دارد). در این فولیکول دو لایه از ‏سلولهای تکای داخلی و خارجی تشکیل می شود که مابین آنها هم توسط یک شبکه توری مانند از عروق ‏مویرگی پر می شود.‏

‏•‏ فولیکولهای ثانویه هم در روند تغییرات بعدی به فولیکولهای ثالثیه و یا آنترال تبدیل می شود.‏

‏•‏ فولیکول ثالثیه براساس اندازه به رده های مختلف طبقه بندی می شود که اندازه آنها بین 0.2 تا 5 میلی متر می ‏باشد. تا حدود روز 4 تا 6 چرخه قاعدگی، تنها یکی از فولیکول های ثالثیه باقی می ماند و به رشد خود تا ‏روز 13 سیکل ادامه داده و تا رده 8 رشدی خود می رسد (قطری حدود 20 میلی متر) و بقیه فولیکول های در ‏حال رشد تحلیل می روند (به این فرآیند آترزیا – ‏atresia‏ – می گویند). ‏

تشخیص نا باروری زنان

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت دوم

‏•‏ سلولهای گرانولوزا فولیکولهای آنترال رسپتورهای بسیار حساس به گونادوتروپین ها (بویژه ‏FSH‏) دارند که ‏این هورمون سبب افزایش تولید استروژن توسط این سلولها می شود. هم استروژن و هم ‏FSH‏ در تسریع ‏روند رشدی فولیکول های آنترال اهمیت دارد.‏

‏•‏ فولیکولهای آنترال در سونوگرافی قابل تشخیص بوده و یکی از معیارهای تعیین ذخیره تخمک شمارش این ‏فولیکولها در روز سوم قاعدگی می باشد.‏

‏•‏ سلولهای تکا در این مرحله رسپتورهای ‏LH‏ را در سطح خود ظاهر کرده و تحت تاثیر همین هورمون تولید ‏آندروژن ها – بویژه آندروستندیون – افزایش یافته و این هورمون ها در سلولهای گرانولوزا آروماتیزه شده و ‏تبدیل به استروژن (بویژه استرادیول) می شوند. بنابراین یک افزایش شدید در میزان استروژن ها توسط ‏فولیکولهای ثالثیه ایجاد می شود. بعبارتی ‏LH‏ تولید آندروژن ها در سلولهای تکا را افزایش داده و به دنبال آن ‏سطح استروژن ها هم افزایش می یابد.‏

‏•‏ سلولهای گرانولوزا یک سری هورمون های پپتیدی تولید می کند که جزو خانواده ‏Transforming ‎Growth Factor (TGF)/activin‏ می باشد که عبارتند از: ‏Relaxin، ‏inhibin A، ‏inhibin B، ‏activin، ‏follistatin‏ و ‏AMH‏.‏

‏•‏ نقش ‏activin‏ عبارتست از: تکثیر سلولهای گرانولوزا، تنظیم بیان رسپتورهای ‏FSH‏ و ‏LH، افزایش رهایی ‏گونادوتروپین ها با تاثیر روی هیپوتالاموس و هیپوفیز، افزایش فعالیت آنزیم آروماتاز برای تبدیل آندروژن ها ‏به استروژن ها در سلولهای گرانولوزا، مهار تولید آندروژن ها، افزایش تولید ‏inhibin‏ و ‏folliastatin‏ و ‏در نهایت تشدید مرحله رشدی اووسیت ها می باشد.‏

‏•‏ دو نوع ترکیب ‏inhibin‏ مشاهده می شود. ‏inhibin A‏ از دو زیر واحد آلفا و بتا-‏A‏ و ‏inhibin B‏ از دو ‏زیر واحد آلفا و بتا-‏B‏ تشکیل شده است. هر دو باعث مهار ترشح ‏FSH‏ از آدنوهیپوفیز شده. ‏

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت دوم

‏•‏ مولکول ‏inhibin A‏ از کورپوس لوتئوم هم ترشح می شود. در مرحله ابتدایی فاز فولیکولار سطح ‏inhibin ‎A‏ به میزان کم ترشح شده و سپس در مرحله انتهایی فاز فولیکولار افزایش یافته و در ‏mid-luteal phase‏ ‏به پیک خودش می رسد. ‏

‏•‏ تولید ‏Inhibin B‏ توسط سلولهای گرانولوزای فولیکولهای ثالثیه افزایش یافته و به همراه افزایش استرادیول ‏یک اثر مهاری در تولید ‏FSH‏ در انتهای فاز فولیکولار ایجاد می کند. سطح آن در هنگام تخمک گذاری به ‏ماکزیمم خودش می رسد. ‏Inhibin B‏ بر روی سلولهای تکای هم تاثیر گذاشته و تولید آندروژن ها را افزایش ‏می دهد.‏

‏•‏ هورمون ‏AMH ‌‏ هم که از سلولهای گرانولوزای فولیکولهای پره آنترال و آنترال کوچک تولید می شود، با ‏مهار بسیج افراطی رشد فولیکولی که بصورت سیکلیک در حال افزایش است و توسط ‏FSH‏ تحریک شده ‏است، از فعال شدن تعداد زیادی ‏فولیکول ابتدایی جلوگیری می کند و در نتیجه نقش مهمی در ‏فولیکولوژنزیز ‏دارد. به نظر می رسد سطح این هورمون بازتابی از میزان رشد فولیکولهای ‏non-FSH dependent‏ می ‏باشد. زمانی که فولیکول مراحل رشد وابسته به ‏FSH‏ خود را طی می کند و بالغ می شود تولید این هورمون ‏هم قطع می شود.‏

‏•‏ تا این مرحله اووسیت ها در مرحله اولیه بوده و در فاز پروفاز میوز ‏I‏ متوقف شده اند. طی مرحله قبل از ‏تخمک گذاری ادامه میوز صورت گرفته و در مرحله اووسیت ثانویه که شامل مرحله متافاز ‏II‏ می باشد، ‏متوقف می شود. ‏

‏•‏ در روز 12 تا 13 سیکل، تولید هورمون محرک لوتئینی کننده (‏LH‏) اوج می گیرد (که به آن ‏LH Surge‏ ‏می گویند) و این امر باعث تبدیل فولیکول آنترال به فولیکول غالب می شود که همان مرحله انتهایی فولیکول ‏ثالثیه است و به آن فولیکول قبل از تخمک گذاری هم (‌‎ The late tertiary or pre-ovulatory ‎follicle‏) می گویند و شامل یک حفره پر از مایع می باشد (آنتروم) بوده و به آن فولیکول گرافین ‌‏(‏Graafian‏) هم می گویند که طی ۲۴ تا ۳۶ ساعت بعدی همگام با افزایش ‏FSH‏ فولیکول پاره شده و ‏اووسیت ثانویه را آزاد می کند.‏

‏•‏ بعبارتی هورمون ‏LH‏ مسئول بلوغ نهایی فولیکول و اووسیت ها می باشد.‏

‏•‏ کل فرآیند فولیکولوژنز 375 روز طول می کشد، بعبارتی از زمان بیدار شدن گروهی فولیکول ابتدایی تا وقوع ‏تخمک گذاری 375 روز طول می کشد و فولیکول ابتدایی که در یک سیکل بیدار (‏awakened‏) می شود در ‏سیکل 13 تکلیفش مشخص می شود و یا به فولیکول غالب تبدیل می شود و یا تحت فرآیند آپوپتوزیز قرار ‏گرفته و تحلیل می رود.‏

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت دوم

‏•‏ تبدیل یک فولیکول ابتدایی بیدار شده به فولیکول ثانویه 290 (فولیکول های پره آنترال) روز زمان می برد. در ‏این مدت فولیکول های ابتدایی و اولیه نه به گونادوتروپین ها حساس هستند و نه ‏AMH‏ تولید می کنند.‏

‏•‏ مدت زمان لازم برای تبدیل فولیکول ثالثیه به فولیکول غالب نیز 50 روز طول می کشد.‏

‏•‏ از ابتدای رشد و تحریک فولیکولیهای ثانویه (پره آنترال) تا زمانی که فولیکول آنترال به قطر حدود 2 تا 6 ‏میلی متر برسد هورمون ‏AMH‏ از سلولهای گرانولوزای تولید می شود که میزان آن بستگی به تعداد ‏فولیکولهای کوچک آنترال دارد (که میزان این فولیکولها هم خود بستگی به میزان ذخیره فولیکولهای ابتدایی ‏تخمدان دارد).‏

‏•‏ در هر ماه، 500 یا تعداد بیشتری از تخمک ها در داخل تخمدان تجزیه می شوند و هرگز رشد نمی کنند یا ‏برای بارور شدن احتمالی آزاد نمی شوند.‏

‏•‏ در سیکل منظم، فولیکول های مختلفی بزرگ و بالغ میشوند، اما تنها یک فولیکول می تواند پروسه بالغ شدن ‏را در هر ماه کامل کند. ‏

‏•‏ توجه شود که فرآیند فولیکولوژنز یک فرآیند مداوم و همیشگی بوده و در هر لحظه در تخمدان ها مراحل ‏مختلف فولیکولی دیده می شود. ‏

‏•‏ در هر سیکل تخمک بطور تصادفی از یک تخمدان آزاد می شود و گاهی هر دو تخمدان با هم تخمک گذاری ‏می کنند.‏

‏•‏ از دست دادن 500 تخمک در این ماه به این معنی است که ذخائر تخمک زنان به صورت جهشی در حال ‏کاهش است.‏

‏•‏ حتی اگر ذخائر تخمک ها تخلیه شود، باز هم تخمک وجود دارد. از این رو می توان آنها را با درمان دارویی ‏تحریک نمود تا رشد کنند و از تخمدان ها رها شوند. به این امر (( القای تخمک گذاری )) می گویند.‏

‏•‏ در پایان سنین باروری، معمولاً در سن 45 سالگی ، نسبتاً تعداد کمی از تخمک ها باقی می مانند که در بین ‏آنها تعداد زیادی دارای اختلالات ژنتیکی هستند.‏

‏•‏ ذخیره تخمک در زنان یائسه به حدود 1000 عدد می رسد.‏

‏•‏ بنابراین در کل دوره فعال جنسی یک خانم فقط حدود 400 فولیکول به مرحله نهایی رشد خود رسیده و تخمک ‏آزاد می کنند.‏

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت دوم

‏•‏ بعبارتی هورمون ‏LH‏ مسئول بلوغ نهایی فولیکول و اووسیت ها می باشد.‏

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت دوم

‏•‏ مدت زمان لازم برای تبدیل فولیکول ثالثیه به فولیکول غالب نیز 50 روز طول می کشد.‏

‏•‏ در هر سیکل تخمک بطور تصادفی از یک تخمدان آزاد می شود و گاهی هر دو تخمدان با هم تخمک گذاری ‏می کنند.‏

‏•‏ از دست دادن 500 تخمک در این ماه به این معنی است که ذخائر تخمک زنان به صورت جهشی در حال ‏کاهش است.‏

‏•‏ ذخیره تخمک در زنان یائسه به حدود 1000 عدد می رسد.‏

تشخیص ناباروری زنان

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت سوم

‏•‏ در يك سيكل قاعدگي چه اتفاقي مي افتد؟

خلاصه مراحل قاعدگي:‏

‏•‏ هر سیکل قاعدگی در تخمدان از سه فاز (فولیکولار، تخمک گذاری و لوتئال) تشکیل شده است. که این چرخه ‏در رحم هم شامل سه فاز خونریزی قاعدگی (‏menstruation‏)، فاز پرولیفراتیو و فاز ترشحی می باشد. فاز ‏ترشحی در رحم معادل فاز لوتئال در تخمدان می باشد.‏

‏•‏ چرخه قاعدگي از روز نخست خونريزي آغاز ميگردد‎.‎

‏•‏ اگر در انتهای سیکل قاعدگی قبلی بارداري رخ ندهد استروژن وپروژسترون كاهش مي يابند (در اثر تحلیل ‏جسم زرد و تشکیل جسم سفید) و لايه ضخيم رحم (در این فرآیند غشاء داخلي رحم در هم شكسته و همراه با ‏جريان خون دفع ميگردد) ريزش كرده و خونريزي قاعدگي يا عادت ‏ماهيانه را ايجاد مي كند.‏

‏•‏ با افزایش ترشح ‏LH ‌‏ و ‏FSH‏ از آدنو هیپوفیز (که به دنبال کاهش ترشح استروژن و پروژسترون در انتهای ‏سیکل قاعدگی قبلی رخ می دهد و برداشتن اثر مهاری ترشح ‏FSH‏ توسط استرادیول رخ می دهد) سبب ‏افزایش یک پیک افزایش ‏FSH‏ در روز سوم قاعدگی مشاهده می شود. ‏

‏•‏ این سلولها توسط یک لایه ماتریکس اکستراسلولار موسوم به پوشش فیبرو - ماسکولار احاطه می شوند که در ‏قسمت خارجی آن سلولهای تکا در دو لایه تکا داخلی و خارجی قرار دارند.‏

‏•‏ استروژن تولید شده از سلولهای گرانولوزا، در دهانه رحم در حال گردش بوده و تولید موکوس را تحریک می ‏کند (این موکوس مسیر حرکت اسپرم را در لوله فالوپ آسان می کند). ‏

‏•‏ استروژن در حال گردش در دیواره رحم باعث رشد بافتی (فاز پرولیفراتیو) شده و محیط را برای لقاح ‏تخمک و اسپرم فراهم می کند. ‏

‏•‏ در انتهای فاز فولیکولار افزایش ناگهانی استروژن ها سبب تشکیل یک لایه جدید در آندومتر می شود که از ‏لحاظ هیستولوژیک با بافت پرولیفراتیو متفاوت است. همینطور استروژن با ایجاد بافت های کریپتی در ‏سرویکس تولید موکوس سرویکس را افزایش می دهد که محیط را برای نگهداری و انتقال اسپرم آماده می کند.‏

‏•‏ ‏ این فیدبک مثبت استروژن ها سبب افزایش شدید ‏LH‏ (‏LH Surge‏) می شود. بطور کلی در غلظت های ‏پایین استروژن ها، اثر مهاری روی گونادوتروپین ها دارند و در غلظت های بالا اثر تحریکی در ترشح ‏گونادوتروپین ها دارند، که به احتمال زیاد ناشی از اثر رسپتورهای مختلف می باشد. ‏

‏•‏ اووسیت ثانویه که در مرحله ‏II‏ متافاز متوقف شده بود پس از آزاد شدن و در صورت لقاح با اسپرم مراحل ‏بعدی میوز خود را به سرعت طی کرده و ابتدا به اووتید - ‏ootid‏ - و سپس بلافاصله به اووم - ‏ovum‏ – از ‏تبدیل می شود. ‏

‏•‏ اووم حداکثر 24 ساعت فرصت لقاح دارد، و در صورت عدم لقاح از بین می رود.‏

‏•‏ هرگاه قطر فولیکولها بیشتر از 2 سانتی متر شود به آن کیست تخمدان می گویند.

‏•‏ بعد از تخمک گذاری بقایای فولیکول تغییر شکل یافته و به جسم زرد تبدیل می شود که متشکل از خوشه ای ‏از سلولهای استروئیدژنیک است که به مقدار زیادی پروژسترون و به مقدار کمی استروژن تولید می کند.‏

‏•‏ افزایش پروژسترون از طریق تحریک تولید استروژن ها در غده آدرنال باعث افزایش استروژن ها می شود. ‏

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت سوم

‏•‏ این هورمون ها به نوبه خود باعث مهار ترشح ‏FSH‏ و ‏LH‏ از آدنوهیپوفیز شده و فقط سطح آنها در حد ‏مناسب برای ادامه فعالیت جسم زرد باقی می ماند.‏

‏•‏ زمانى که تخمک آزاد مى شود ميزان هورمون‎ FSH ‎کاهش مى يابد اما اگر تخمکى آزاد نشود ميزان اين ‏هورمون همچنان بالا باقى مى ماند (احتمالاً تلاش مى کند تا تخمدان را به اين آزاد سازى تخمک تحريک کند).‏

‏•‏ هورمون ‏LH ‌‏ باعث تحریک ترشح پروژسترون از فولیکول لوتئوم (یا کورپوس لوتئوم و یا جسم زرد) شده ‏و ترشح پروژسترون را تا نزدیکی قاعدگی بعدی ادامه میدهد. ‏

‏•‏ در نيمه دوم سيكل، تخمك بعد از تخمک گذاری و آزاد شدن در محوطه اویداکت، وارد لوله فالوپ مي شود، در ‏اين مرحله پروژسترون افزایش یافته و رحم را آماده بارداري مي كند. اگر در اين مرحله تخمك توسط اسپرم ‏بارور شود بارداري رخ خواهد داد. در غير اينصورت تخمك بعد از طی 24 ساعت در لوله رحمی از بين مي ‏رود (‏disintegrate‏). ‏

‏•‏ در ابتدای فاز فولیکولار ‏FSH‏ با تاثیر بر روی سلولهای گرانولوزای فولیکولهای آنترال کوچک سبب ‏تحریک ترشح ‏Inhibin B‏ شده و سطح آن افزایش می یابد. همزمان با افزایش ‏Inhibin B، ‏FSH‏ شروع ‏به کاهش نموده و زمانى که تخمک آزاد مى شود ميزان هورمون‎ FSH ‎کاهش بیشتری مى يابد.‏

‏•‏ ادامه ترشح ‏Inhibin A‏ از جسم زرد و به همراه کاهش استروژن ها (که بعد از تخمک گذاری صورت می ‏گیرد) باعث اثر مهاری بیشتری در ترشح ‏FSH‏ شده و در نتیجه سطح ‏FSH‏ در فاز لوتئال کاهش می یابد.‏

‏•‏ کاهش این دو هورمون بعد از تخمک گذاری، باعث ایجاد یک خونریزی خیلی خفیف (در حد لکه بینی) در ‏میانه سیکل می شود.‌‏•‏ پروژسترون سبب ضخیم تر و لایه لایه شدن پوشش داخلی رحم (آندومتر) شده و همینطور سبب افزایش ‏جریان گردش خون و کاهش قدرت انقباضی عضلات صاف رحم (فاز ترشحی) می شود، تا آن را آماده ‏پذیرش و تغذیه تخمک بارور شده نماید.‏

‏•‏ اگر بارداري رخ ندهد استروژن وپروژسترون كاهش مي يابند (در اثر تحلیل جسم زرد و تشکیل جسم سفید) و ‏لايه ضخيم رحم ريزش كرده و خونريزي قاعدگي يا عادت ‏ماهيانه را ايجاد مي كند، که همان آغاز چرخه ‏بعدی می باشد.‏

‏•‏ ‏ اگر بارداری اتفاق بیافتد این هورمون همچنان در حال ترشح باقی می ماند و باعث لقاح تخمک و اسپرم ‏میشود. سلول سین سیتیوتروفوبلاست که در لایه خارجی بلاستومر وجود دارد و بعداً لایه خارجی جفت را ‏تشکیل می دهد با تولید هورمون ‏HCG ‌‏ (که ساختاری مشابه هورمون ‏LH‏ دارد) وظیفه تحریک ترشح ‏هورمونهای پروژسترون از جسم زرد را عهده دار می شود. اگر بارداری اتفاق نیافتد به یکباره پروژسترون ‏کاهش می یابد و دیواره رحم فرو ریخته و خونریزی صورت می گیرد.‏

‏•‏ بنابراین سطح ‏AMH‏ و ‏Inhibin B‏ که از سلولهای گرانوزای فولیکولهای پره آنترال و آنترال کوچک در ‏حال رشد (حاوی تخمک) تولید می شود، شاخصی از تعداد و کیفیت تخمک های در حال تولید در سیکل ‏قاعدگی می باشند.‏

تشخیص ناباروری زنان

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت چهارم

چند نكته‎ مهم در ارتباط با یک سیکل قاعدگی طبیعی:

‏-‏ دوره خونريزي 3 تا 7 روز به طول مي انجامد.

‏-‏ روز نخست خونريزي، روز نخست چرخه قاعدگي محسوب مي گردد‎.‎

-‏ در یک خانم طول فاز فولیکولار می تواند از یک سیکل تا سیکل بعدی تغییر کند ولی فاز لوتئال همیشه در ‏یک خانم در سیکل های مختلف از لحاظ طول دوره تغییر نمی کند.‏

‏-‏ با‎ ‎توجه‎ ‎به‎ ‎اینکه ‌‎ FSH‏ بر‎ ‎روي‎ ‎سلول‎ ‎هاي‎ ‎گرانولوزاي‎ ‎تخمدان‎ ‎و‎ ‎سلولهاي‎ ‎سرتولی‎ ‎بیضه‎ ‎اثر‎ ‎می‎ ‎کند بطور‎ ‎طبیعی،‎ ‎از‎ ‎ابتداي‎ ‎بلوغ‎ ‎افزایش‎ ‎می‎ ‎یابد‎ ‎و‎ ‎این‎ ‎اتقاق‎ 3 ‎تا‎ 4 ‎سال‎ ‎قبل‎ ‎از‎ ‎بالارفتن ‏LH‏ روي‎ ‎می دهد. ‌‎ ‎

‏-‏ با گذشت زمان ، تخمدان ها به طور فزآینده ای به تحریکات ‏FSH‏ و ‏LH‏ مقاوم تر می شوند.‏

‏-‏ این امر احتمال حاملگی را کم می کند، زیرا این هورمون ها برای آماده کردن موفقیت آمیز دیواره رحم ، جایی ‏که جنین باید لانه گزینی کند ، ضروری هستند.‏

‏-‏ همزمان با رسیدن به حوالی یائسگی،‌ تخمدانها شروع به مقاومت در برابر هورمون‎ FSH ‎کرده و غده ‏هیپوفیز ‏FSH‏ ‌‎ ‎بیشتری تولید کرده تا سطح استروژن را بالا نگه دارد، این حالت سبب سیکل قاعدگی نامرتب ‏شده و خونریزیهای سنگین و غیرقابل پیش بینی در طول پریودها رخ می دهد.‏

‏-‏ بدون پاسخ تخمدانی مناسب ( یعنی افزایش تولید استروژن ) به این هورمون ها ، تخمک نمی تواند رشد کند و ‏تخمک گذاری ماهیانه منظم انجام نخواهد شد. اما مقادیر بیشتر ‏LH‏ و ‏FSH‏ ممکن است یک تخمک رسیده ‏تولید نکنند.‏

‏-‏ وقتی که تخمدان ها نمی توانند به ‏LH‏ و ‏FSH‏ پاسخ دهند و یا به ‏LH‏ و ‏FSH‏ پاسخ نمی دهند، سطــوح ‏استروژن و پروژسترون نیز کاهش می یابد.‏

‏-‏ عدم وجود پریود در یک سال و سطح‎ FSH ‎بالای ۳۰ تا ۴۰ واحد نمایانگر یائسگی می باشد، با توجه به ‏اینکه میزان ‌‎ FSH ‎در حوالی یائسگی نوسان دارد، یک نتیجه آزمایش ‎ FSHبرای تشخیص یائسگی کافی ‏نمی باشد.‏

‏-‏ ‏ در یائسگی و پس از آن ترشح گونادوتروپین ها بصورت اپیزودیک ادامه می یابد. با این حال سطح ‏FSH‏ ‏بالاتر از آن چیزی است که طی دوره سیکل قاعدگی مشاهده می شود که احتمالاً به علت فقدان تولید ‏Inhibin‏ توسط سلولهای گرانولوزا است (که مهار کننده فیدبکی تولید ‏FSH‏ می باشد).‏

‏-‏ هورمون‎ FSH ‎در زنانى که دچار کاهش توانايى تخمدان مى شوند زياد مى شود، اين امر در زنان چهل ساله ‏و همچنين زنان جوانى که ذخيره تخمدانشان کاهش يافته است نيز مشاهده مى شود.‌

‏-‏ ‏ افزایش‎ ‎هورمون‎ ‎هاي ‏LH ‌‏ و ‌‎ FSHدر‎ ‎هیپوگنادیسم‎ ‎اولیه،‎ ‎آنورکیا،‎ ‎نارسایی‎ ‎گنادي،‎ ‎سندرم‎ ‎کلاین‎ ‎فیلتر،‎ ‎الکلیسم‎ ‎و‎ ‎اختگی‎ ‎دیده‎ ‎می‎ ‎شود،‎ ‎از‎ ‎آنجائیکه ‏LH ‌‏ و ‌‎ FSH‏ در‎ ‎غده‎ ‎هیپوفیز‎ ‎تولید‎ ‎می‎ ‎شوند، اندازه گیری آنها‎ ‎در افتراق‎ ‎علل‎ ‎نارسایی‎ ‎اولیه‎ ‎و‎ ‎ثانویه‎ ‎گنادي‎ ‎نیز کاربرد‎ ‎دارند‎.‌‏ ‌‎ ‎

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت چهارم

‏-‏ ‏ از‎ ‎این‎ ‎دو‎ ‎هورمون‎ ‎براي‎ ‎بررسی‎ ‎علل‎ ‎ناتوانی جنسی،‎ ‎ژنیکوماستی،‎ ‎اختلالات‎ ‎قاعدگی‎ ‎از‎ ‎جمله‎ ‎اولیگومنوره،‎ ‎آمنوره‎ ‎و‎ ‎عقیمی‎ ‎در‎ ‎هر‎ ‎دو‎ ‎جنس نیز استفاده‎ ‎می‎ ‎شود‎.‎

‏-‏ ‏ سطح ‏FSH‏ در‎ ‎سندرم‎ ‎کلاین‎ ‎فیلتر‎ ‎و‎ ‎در‎ ‎بعضی‎ ‎موارد‎ ‎از‎ ‎بلوغ‎ ‎زودرس‎ ‎بالاست‎ ‎ولی‎ ‎اگر‎ ‎بلوغ‎ ‎زودرس به‎ ‎علت‎ ‎تومورهاي‎ ‎آدرنال‎ ‎یا‎ ‎هیپرپلازي‎ ‎مادرزادي‎ ‎آدرنال‎ ‎باشد‎ FSH ‎کاهش‎ ‎می‎ ‎یابد. ‏

‏-‏ بعضی از داروها مانند سایمتدین و لوودوپا باعث افزایش ‏FSH‏ و کورتیکواستروئیدها و قرص های ضد ‏بارداری باعث کاهش نتیجه آن می شوند.‏

‏-‏ ‏ بطور کلی این دو هورمون در شرایطی که هورمونهای جنسی ساخته نمی شوند افزایش و در اختلال عملکرد ‏آدنوهیپوفیز و نارسایی هیپوتالاموس کاهش می یابد.‏

‏-‏ ‏ وقتی یکی از این دو هورمون بالا و دیگری پایین باشد، احتمال وجود یک تومور هیپوفیزی تولید کننده یکی ‏از گونادوتروپین ها مطرح می شود.‏

‏-‏ ‏ اندازه گیری ‏LH‏ و ‏FSH‏ در ادرار بچه هایی که دچار بلوغ زودرس هستند کمک کننده است زیرا در این ‏حالت سطح سرمی آنها نرمال بوده در حالیکه میزان آنها در ادرار افزایش می یابد.‏

‏-‏ ‏ ‏LH‏ دارای یک ریتم شبانه روزی می باشد. ‏

‏-‏ بعضی‎ ‎از‎ ‎داروها‎ ‎مانند‎ ‎داروهاي‎ ‎ضد‎ ‎تشنج‎ ‎می‎ ‎توانند‎ ‎باعث‎ ‎افزایش ‏LH‏ شده و بعضی از داروها هم باعث ‏کاهش ‏LH‏ می شوند نظیر استروژن، پروژسترون، تستوسترون و داروهای ضد حاملگی.‏

‏-‏ ‏24 الی 36 ساعت قبل از تخمک گذاری سطح ‏LH‏ در ادرار افزایش یافته و بعنوان معیاری جهت تعیین زمان ‏تخمک گذاری مورد استفاده قرار می گیرد.‏

‏-‏ ‏ سطح خونی پروژسترون در فاز فولیکولار پایین بوده و در مرحله لوتئال افزایش یافته که دلیلی بر تخمک ‏گذاری بوده و 7-3 روز بعد از تخمک گذاری در غلظت حداکثر خودش بوده و تا 6-3 روز دیگر هم بالا مانده ‏و درست 24 ساعت قبل از پایان پریود کاهش می یابد.‏

‏-‏ ‏ انتقال پروژسترون در خون، 18% توسط گلوبولین متصل شونده به کورتیزول (‏CBG‏) و 79% بصورت ‏متصل به آلبومین و 3% آزاد می باشد.‏

‏-‏ ‏ هورمون ‏AMH‏ در تنظیم و تعادل اثر دوره ای‎ FSH ‎و ‏LH ‌‏ در تخمدان و در نتیجه در تکامل و رسیدن ‏تخمک نقش دارد. ‏

‏-‏ زنان چاق، سطح ‏AMH‏ پایین تری نسبت به زنان همسن و هم نژاد خود دارند که علت آن نامشخص است.‏

چالش های آزمایشگاهی تشخیص ناباروری زنان - قسمت چهارم

‏-‏ یک خانم در سنین منتهی به یائسگی ، تخمک گذاری منظم اش باقی می ماند اما طول دوره سیکل بطور ‏پیشرونده کاهش می یابد.

- این پدیده ناشی از کاهش مدت زمان فاز فولیکولار (3-2 روز) می باشد بدون آنکه ‏تغییری در مدت زمان فاز لوتئال صورت گیرد. یعنی تخمک گذاری زودتر صورت می گیرد. که ناشی از ‏سریعتر و زودتر بودن روند فولیکوژنزیز می باشد. ‏

‏-‏ با افزایش سن سطح ‏FSH‏ بصورت ویژه افزایش یافته بدون آنکه تغییری در سطح ‏LH‏ ایجاد شود ‌‏(‏monotropic FSH rise‏). این افزایش بخصوص در مرحله اولیه فاز فولیکولار (از زمان شروع ‏قاعدگی تا زمان به پیک رسیدن ‏FSH‏ می باشد) به همراه کاهش ‏Inhibin B‏ مشاهده می شود.

- به پیک ‏رسیدن ‏FSH‏ هم در این زنان در مرحله اولیه فاز فولیکولار زودتر است (به احتمال زیاد روز دوم). احتمالاً ‏این افزایش ‏FSH‏ برای بسیج و حفظ فانکشن نرمال فولیکول غالب است.‏

علايم فيزيكي تخمك گذاري

‏1- احساس درد و ناراحتي خفيف در ناحيه تحتاني شكم

‏2- افزايش اندك دماي بدن

‏3- افزايش ترشح موكوس در مهبل

‏4- افزايش ميل جنسي

‏5- ‌‎ ‎حساس شدن سينه ها

عوامل موثر بر زمان تخمك گذاري

‏1-‏ ‏ استرس

‏2-‏ ‏ بيماري

‏3-‏ ‏ تغيير و تحولات ناگهاني در سبك زندگي

- ‏ معمولا روز تخمك گذاري 16-12 روز (متوسط 14 روز) پيش از آغاز قاعدگي بعدي مي باشد.

- پس از رهایی تخمك، 12 تا 24 ساعت فرصت دارد تا توسط اسپرم بارور شود.‏

- براي جلوگيري از بارداري باید حداقل 5-4 روز قبل و 48-24 ساعت پس از تخمك گذاري از برقراري ‏رابطه جنسي خودداري كرد. زیرا اسپرم قادر است 5-4 روز درون بدن زن زنده بماند.‏

- براي اطمينان بيشتر باید از 6 روز قبل از تخمك گذاري و 3 روز پس از آن از برقراري رابطه جنسي ‏محافظت نشده خودداري كرد‎. ‎

دکتر سارنگ‌ یونسی دکتری علومآزمایشگاه

گردآوری توسط راضیه فرقانی