واژینیسموس Vaginismus

علل زیستی واژینیسموس

علل زیستی واژینیسموس را تحت تاثیر قرار میدهد( اگر منحصرا ناشی از این علل باشد تشخیص واژینیسموس داده نمی شود)

۱- عفونت مهبل

۲- دردهای عصبی ناشی از لمس کردن کردن فرج

۳- سندرم التهاب محفظه فرج

۴- عدم لزجی مهبل

۵- رادیو تراپی به عنوان درمان سرطان دهانه رحم

۶- پرده بکارت ضخیم یا سوراخ نشده

۷- واکنش های آلرژیک

نقش عضلات کف لگن در  بروزدرمان واژینیسموس

عضلاتی که در بروز این عارضه نقشی کلیدی ایفا می کنند، دسته ای از عضلات کف لگن هستند که به گروه پوبوکوکسیژیوس معروفند. این عضلات در عملکرد جنسی و دستگاه ادراری و خروج مدفوع در زنان، نقش عمده ای دارند.در واژینیسموس،همراهی  ذهن و بدن با یکدیگر ، موجب ایجاد پاسخ شرطی عضلات شده و  بدن با انقباض  این ماهیچه ها ، لگن را از آسیب فرضی ناشی از نزدیکی حفظ می کند

درمان واژینیسموس

متاسفانه در کشور ما  در بسیاری از موارد،درمانهای اصولی برای این اختلال ارائه نمی شود. این امر بیشتر ناشی از ناآگاهی مردم از علت  و روش درمان این اختلال است. برخی از مردم براساس عقاید عامیانه، عدم  توانایی دخول و نزدیکی را به طلسم  شدن و “بستن زوج “نسبت می دهند و برای درمان آن متوسل به روشهای خرافی عجیب و غریبی مانند دعا نویسی،  باز کردن قفل توسط دعا نویس و … می شوند. برخی دیگر عللی مانند وجود هفت پرده، و  باز کردن پرده بکارت یا هایمنکتومی را به عنوان درمان این اختلال می شناسند.  درحالی که این مشکل هیچ ارتباطی به ضخامت پرده بکارت  نداشته و باز کردن پرده بکارت در طی عمل، هیچ تاثیری در  درمان این اختلال ندارد.استفاده از ژلها و کرمهای لغزنده کننده نیز معمولا کمکی به درمان نمی کنند، گرچه توسط بسیاری از افراد توصیه می شوند.

کلید اساسی در درمان ایجاد  تغییرات شناختی در فرد و آمادگی برای انجام مقاربت است و خبر خوب برای مبتلایان به واژینیسموس، این است که این اختلال، درمان پذیرترین اختلال جنسی می باشد و با روشهای جدید درمانی ، بیش از ۹۹ درصد بیماران بهبود می یابند.اغلب بیماران از تغییری که درطی درمان و پس از ان در زندگیشان پدید آمده ، شگفت زده می شوند

حضور زوج همراه با یکدیگر  برای درمان این اختلال در مرکز مشاوره و مطب ضروری  و نقش مردان  بسیار اساسی است. مردان در بسیاری  از موارد می توانند به کمک همسر خود بشتابند. آنها باید بدانند این اختلال براساس منابع علمی و  فقهی، به هیچ وجه دلیلی برای عدم تمکین زن نیست، بلکه این انقباضات به صورت غیر ارادی و نه به اراده شخصی- رخ داده  و  زن پس از یک دوره درمان با حمایت همسر می تواند به راحتی از فعالیت جنسی با همسرش لذت ببرد. بنابراین مردان به هیچ وجه نباید همسرشان را به طلاق دادن تهدید کنند، این تهدیدها باعث تشدید انقباض عضلات و گاهی اختلال میل و یا حتی بروز بیزاری جنسی در زن می شود که درمان آن بسیار مشکلتر و پیچیده تر از درمان واژینیسموس است.

اگر مرد از رابطه جنسی خود را کنار کشیده و یا به دلیل ترس از آزار همسرش ، تمایلی به انجام فعالیت جنسی نشان ندهد. نه تنها همسرش  برای ادامه درمان، انگیزه کافی نخواهد داشت، بلکه خودش نیز به مرور زمان دچار انواعی از اختلالات نعوظ می گردد. بنابراین مرد باید با تاکید بر ادامه درمان، زن را در هر مرحله تشویق کند.زیرا ادامه زندگی بدون فعالیت جنسی در طولانی مدت منجر به بروز اختلافات زناشویی خواهد شد

اشتباهات متداول متخصصین زنان در مورد بیماران مبتلا به واژینیسم

در حالی‌ که بیمار مبتلا به واژینیسم شدیدا نیاز به حمایت دارد، در اکثر مواقع با بی اعتنایی پزشک مواجه میشود. معمولا برخورد متخصصین زنان با این مساله اینگونه است که “تحمل کن، اولش یکم درد داره،…” به این ترتیب شخص با مراجعه به پزشک متوجه نمی‌شود که مشکلی‌ خاص به نام واژینیسم دارد که باید به کمک روش‌های صحیح درمان شود، تنها فکر می‌کند، درد کمی‌ را که همه تحمل میکنند، او نمیتواند تحمل کند. حالت دیگر این است که پزشک بدون توجه به پایه و اساس مشکل، بیمار را تشویق به عمل جراحی برای برداشتن پرده یا گشاد نمودن مهبل می‌کند، که متأسفانه جلوی اسپاسم عضلات را نمیگیرد و مشکل شخص به قوت خود باقی‌ میماند.

همهٔ بیماران مبتلا به واژینیسم  حداقل با چند مورد از موارد زیر مواجه شده اند. این موارد مختص یک کشور خاص نیست بلکه تمام بیماران در کشورهای مختلف از این موارد شکایت دارند.

-۱عدم تشخیص واژینیسم از روی نا آگاهی‌: اولین شکایت این هست که چرا پزشک واژینیسم رو در اونها تشخیص نداده است.

به نظر می‌رسد که نا آگاهی‌ قابل توجهی در مورد واژینیسم در بین پزشکان پیرتر و پزشکان مرد وجود دارد که احتمالاً به دلیل این حقیقت است که درمان واژینیسم هیچوقت در کتابهای دانشگاهی بیماریهای زنان آموزش داده نشده است.

-۲آزردن بیمار در حین معاینه: متأسفانه، هنوز تعداد زیادی از متخصصان متوجه درد بیمار واژینیسمی در حین معاینه نیستند و بجای اینکه معاینه را متوقف کرده و به شخص اطمینان دهند که درد بیشتری ایجاد نمیکنند، اصرار دارند که شخص باید آروم باشد یا تحمل کند.

این قابل قبول نیست که هر روزه تعداد زیادی از زنان به دلیل عدم آگاهی‌ یا بی تفاوتی پزشکان آسیب ببینند. دردی که زن مبتلا به واژینیسم در حین معاینه تجربه می‌کند ، مشقّت بار و بسیار ناراحت کننده هست.

-۳توصیه هایی نظیر “فقط آروم باش، یا به تمرینت ادامه بده و لوبریکنت بیشتری استفاده کن”: متأسفانه، اینها توصیه‌های معمولی‌ است که تعداد زیادی از متخصصان زنان به بیماران مبتلا به واژینیسم میکنند. تنها با عضو شدن در هر گروه یا وب سایتی که مربوط به واژینیسم باشد، میتوانید از چنین توصیه هایی بهره مند شوید. دادن چنین توصیه هایی به زنی‌ که از واژینیسموس رنج میبرد، به دلایل زیرمیتواند به شدت مضر و ناامید کننده باشد:

• درد واقعی‌ ناشی‌ از واژینیسموس و اسپاسم عضلات به صرف آرام بودن یا مست بودن از بین نمی‌رود.

• مشکل معمولا ناشی‌ از اضطراب شدید، حمله وحشت زدگی یا ترس از ورود هر چیزی به واژن می‌باشد.

• همچنین احتمال ضربه روحی‌ یا تجاوز در گذشته وجود دارد.

• ناآگاهی‌ شریک جنسی‌ و نداشتن مهارت و احساس درست در زمان نزدیکی‌ نیز میتواند در به وجود آمدن مشکل موثر بوده باشد.

• در ضمن آرامش و شل نمودن عضلات چیزی نیست که صرفا با توصیه یک پزشک انجام شود، بلکه شخص بیمار نیاز به محیط مناسب و تکنیک‌های کمکی‌ برای یادگیری اینگونه مهارت‌ها دارد.

-۴پیشنهاد عجولانه عمل جراحی، مسکن یا پماد بیحسی: بعضی‌ از پزشک ها بسیار مشتاق هستند که چنین مشکلی‌ را بدون توجه به علل اساسی‌ و ریشه ای‌‌ آ‌ن‌ حل کنند. در بعضی‌ موارد، تجویز دارو یا عمل جراحی میتواند مفید واقع شود. اما در موارد دیگر ، چنین تجویزهایی بدون شناسائی علل اصلی‌ بیماری و بدون توجه به اینکه بهترین درمان نه فقط برای واژن بلکه برای شخص چیست، صورت می‌گیرد.

در چنین حالتی‌ زنها احساس میکنند که به دنیای خودشان (و همان مشکلات قبلی‌) بازگردانده شده اند و پیشنهاداتی دریافت کرده اند که صرفا واژن آنها را باز می‌کند بدون اینکه کسی‌ با آنها به عنوان یک انسان صحبت کرده باشد و مشکلاتش را جستجو کرده باشد.

-۵طرز برخورد، رفتار و کلمات ناراحت کننده: زنان مبتلا به واژینیسم، اغلب بعد از ترک مطب متخصص زنان با افکار مخرب و گاها تمایل به خودکشی‌ مواجه هستند. متأسفانه این اتفاق کم رخ نمی دهد.

معاینه داخلی‌ برای زن مبتلا به واژینیسم میتواند زمان بسیار حساسی باشد: او در موقعیت بسیار آسیب پذیری قرار دارد، اغلب از ورود هر چیزی به واژنش میترسد، ممکن است کنترلش را از دست بدهد، معمولاً شخص هنوز باکره است حتی اگر ازدواج کرده باشد، انتظار درد کشیدن دارد، نیمه برهنه و مضطرب است و احساس درد می‌کند.

اگر پزشک به اندازه کافی‌ به موضوع اهمیت ندهد و شخص احساس امنیت و درک شدن نکند، این تجربه میتواند به یک تجربهٔ بسیار ناراحت کننده تبدیل شود.

-۶ابراز تاسف پزشک برای شریک جنسی‌ زن مبتلا به واژینیسم: باید تاکید کرد که واژینیسم مشکل هر دو طرف هست، اما این زن است که بیشترین بار این مشکل را بر دوش میکشد.

ابراز تاسف برای شریک جنسی‌ زن بیمار و طرف او را گرفتن مثل این است که به زن گفته شود، که همسر بدی است و مشکل واژینیسم وی زندگی‌ همسرش را تخریب نموده و در نتیجه موضوع اصلی، از زن به شریک جنسی‌ وی تغییر می‌کند.

زن‌ها به اندازه کافی‌ خود را برای براورده نکردن خواسته‌های جنسی‌ همسرشان، سرزنش میکنند و خود را برای چیزی که انتخاب آنها نبوده و شانسی‌ برای جلوگیری از آ‌ن‌ نداشته اند، گناهکار میدانند.

حتی بعضی‌ از متخصصین زنان به مرد می‌گویند که زیادی صبور بوده یا زیادی لطافت به خرج داده و به وی پیشنهاد میکنند که به جای این کارها، پشتکار بیشتری داشته باشد. چنین توصیه هایی باعث میشود مرد گمان کند که مشکل، ساخته ذهن همسرش است و چون پزشک نیز با او هم عقیده بوده، پس خود را متقاعد می‌کند که یک فشار اضافه به کسی‌ آسیب نمیرساند…

مراحل درمان:

۱- معاینه بدن به توسط پزشک برای رد کردن عامل فیزیکی. برای کنار گذاشتن علائم ارگانیک معاینه باید تحت بیهوشی یا داروهای خواب اور انجام گردد تا این اطمینان به بیمار داده شود که اختلال آناتومیکی وجود ندارد.

۲- در صورت تشخیص واژینیسموس ابتدا روانپزشک باید سابقه جنسی بیمار را بررسی نماید که شامل تجارب زود هنگام در کودکی، پاسخ های جنسی قبلی و فعلی، روش های ضد بارداری، اهداف تولید مثلی، احساس در قبال همسر، مشخصات درد و … می باشد

۳- مداوای بدنی که شامل تمرین های بدنی برای کاهش اسپاسم می باشد :

دو تمرین مهم: انبساط و انقباض مهبل و استفاده از دیلاتاتور

A- تمرین مداوم انبساط و انقباض مهبل: این تمرین( Kegel exercises ) معمولا به زنان حامله تجویز میشود. عضلاتی که باید منقبض کنید، همان عضلاتی هستند که در هنگام ادرار کرد ها باعث قطع ادرار میشه. باید عضلات برای چند ثانیه منقبض و سپس رها یا شل شوند. دفعات اول میتونید این کار رو در هنگام دفع ادرار انجام بدید تا مطمئن شوید که عضلات درستی رو منقبض می‌کنید نه سایر عضلات شکمی رو. بعد از اینکه از درست انجام دادن تمرین مطمئن شدید، دیگه اون رو در دستشویی انجام ندید. این تمرین رو هر بار که در طول روز یادتون اومد انجام بدید، هر بار – انقباض. این تمرین رو میتونید در هنگام صحبت با تلفن یا تماشای تلویزیون یا هر زمان دیگه ای انجام بدید. فراموش نکنید که بعد از هر بار انقباض، عضلات را برای چند ثانیه شل کنید. از آنجایی که بیماران با واژینیسموس اغلب درد مایوفاشیال کف لگن و هیپرتونی لواتور آنی هم دارند،  اقدامات طب فیزیکی و تکنیکهای شل کردن میو فاشیال و بیوفیدبک سطحی لگن میتواند در شل کردن لواتورآنی موثر باشد( توضیح کامل روش تمرینی کگل در قسمت آموزش مسایل جنسی در سربرگ سایت آمده است)

B- استفاده از دیلاتاتور یا اصطلاحا شمع با سایزهای مختلف و آموزش استفاده از آن توسط روانپزشک حاذق و وارد در این خصوص. درمان انتخابی برای واژینیسموس به صورت سنتی حساسیت زدایی سیستماتیک نسبت به ترس از نفوذ چیزی در واژن است. در این برخورد بیمار بتدریج  با داخل کردن انگشت به درون واژن توسط خودش شروع میکند و سپس از سایزهای مختلف دیلاتوریا گشادکننده های وا‍ژن استفاده میشود و به تدریج وسایل با قطر بیشتر داخل واژن میشوند.نتیجه نهایی که شل کردن سفتی واژن در نتیجه کاهش رفلکس محافظتی و انقباض غیر اختیاری عضله کف لگن است.

روند درمان واژینیسم یا واژینیسموس با پیچیدگی‌‌های خاص خود رو به رو است. از طرفی‌، پروسه درمان نیازمند تصحیح باورهای غلطی است که طی‌ سالیان دراز در ناخودآگاه شخص شکل گرفته و از طرف دیگر، شخص می‌بایست با انجام تمرینات فیزیکی‌ مداوم، با اسپاسم عضلات مبارزه کند. بهترین راه برای پاک کردن باورهای غلط، بالا بردن آگاهی خود درباره مسائل جنسی و پرهیز از خود سانسوری است. یک عامل مهم و بازدارنده درمان، اضطراب است. پیش بینی‌ درد در هنگام نزدیکی‌ منجر به اضطراب میشود، اضطراب حاصل شده نیز، تمرکز و آرامش مورد نیاز برای غلبه بر اسپاسم عضلات را از بین برده و در نتیجه ، شخص به دلیل انقباض عضلات، دچار درد و سوزش غیر قابل تحمل میشود. یکی‌ از مواردی که باعث کاهش اضطراب در زمان نزدیکی‌ میشود، تنفس صحیح است که تاثیر چشمگیری بر بازگشتن آرامش به شخص دارد.

حضور روانشناسی‌ توانمند در کنار شخص و حمایت اطرافیان نقش مهمی‌ در درمان ایفا می‌کند. متأسفانه اکثر متخصصین زنان در ایران، برخورد درستی‌ با این موضوع ندارند، معمولا برخورد متخصصین زنان با این مساله اینگونه است که“تحمل کن، اولش یکم درد داره،…” . حالت دیگر این است که پزشک بدون توجه به پایه و اساس مشکل، بیمار را تشویق به عمل جراحی برای برداشتن پرده یا گشاد نمودن مهبل می‌کند، که متأسفانه جلوی اسپاسم عضلات را نمیگیرد و مشکل شخص به قوت خود باقی‌ میماند.

مراجعه به روانشناس، بالا بردن آگاهی‌ جنسی‌، غلبه بر اضطراب و انجام تمرینات زیر میتوانند منجر به درمان کامل شوند.

توصیه های مهم:

– قبل از مقاربت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه در وان آب داغ بنشینید. حمام گرفتن باعث شل شدگی عضلات و کم شدن درد می شود.

– استفاده ار نرم کننده مثل ژل مهبل یا روغن بچه

– پوزیشن سکس در بهترین حالت اینست که زن در روی مرد باشد و خودش کم کم میزان دخول آلت را نتظیم کند

روان درمانی:

درمان اصلی برای این اختلال روان درمانی است. زیرا علت آن روانی بوده و عمدتا اختلال عضوی وجود ندارد. روان درمانی شامل صحبت کردن با مشاور و درمان شناختی و مثبت کردن ذهن بیمارر می باشد. در روان درمانی، روانشناس سعی در بهبود روابط زوجین و حل تعارض ها در زندگی دارد. هم چنین تکنیک هایی مثل ریلکسیشن تاثیر زیادی دارند. توجه به روابط زن و مرد یکی از اصلی ترین نکاتی است که باید مورد توجه قرار داد، چرا که کیفیت روابط کلی زوجین بر روابط جنسی آنها اثر چشمگیری دارد.

دارو درمانی:

برای درمان واژینیسموس نیازی به دارو نیست و فقط در بعضی موارد شدید خواب آور های خفیف یا آرامبخش آن هم تحت نظر پزشک تجویز می شود.

گردآوری شده راضیه فرقانی